Η Ντενεκεδούπολη επιστρέφει σε μια νέα θεατρική διασκευή και κάνει πρεμιέρα αυτή την Κυριακή στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης.

Είναι μια πολιτεία παλιά, όμως τόσο σύγχρονη. Εκεί, στην άκρη του σκουπιδότοπου. Φτιαγμένη ολόκληρη από ντενεκέδες. Τα σπίτια, το σχολείο, τα δέντρα, τα λουλούδια… όλα είναι φτιαγμένα από ντενεκεδάκια. Τη λένε… πώς αλλιώς; «Ντενεκεδούπολη».

Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος συναντά τον Μελένιο στη «Ντενεκεδούπολη» της Ευγενίας Φακίνου, 50 χρόνια μετά. Σε μια νέα θεατρική διασκευή που θέτει το παιδί στο κέντρο της δράσης, στηριζόμενη στη διάδραση και στις αρχές του εκπαιδευτικού δράματος. Μιλήσαμε με την Χρύσα Διαμαντοπούλου, η οποία εκτός από τη σκηνοθεσία και την καλλιτεχνική επιμέλεια της παράστασης, έχει κάνει, μαζί με την Φλώρα Σπύρου, τη θεατρική διασκευή.

Η επιστροφή της «Ντενεκεδούπολης» στη σκηνή, με «Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου», είναι ένα πολύ σημαντικό γεγονός στα θεατρικά δρώμενα της φετινής σεζόν. 50 χρόνια μετά όμως, πόσο επίκαιρο μπορεί να είναι το έργο της Ευγενίας Φακίνου;

Χρύσα Διαμαντοπούλου: Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος επιλέγει κάθε φορά, πρώτα το κεντρικό θέμα/άξονα γύρω από τον οποίο θέλει να κινηθεί και στη συνέχεια επιλέγει την ιστορία/παραμύθι που την εμπνέει. Σήμερα, στο 2024, με αυτή την πολιτικοκοινωνική συνθήκη στην Ελλάδα αλλά και παγκοσμίως, για τι πράγμα θέλουμε να μιλήσουμε στα παιδιά;

Με αυτή τη φιλοσοφία, η θεατροπαιδαγωγός Φλώρα Σπύρου κι εγώ, υπεύθυνες του ρεπερτορίου του Μικρού Νότου τα τελευταία χρόνια, αναζητούσαμε μία ιστορία που να ενδυναμώνει τα παιδιά, μιλώντας τους για την προσωπική εξέλιξη, τη συλλογική προσπάθεια και την αλληλεγγύη. «Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου» της Ευγενίας Φακίνου, το τέταρτο δηλαδή παραμύθι της «Ντενεκεδούπολης», έσκασε στο μυαλό μας σαν βόμβα!

Ξέραμε και οι δύο πως αυτό είναι το όχημα μέσα από το οποίο θα μιλούσαμε για έννοιες υψηλές, όπως είναι η Ελευθερία, η Δημοκρατία, η συλλογική ευθύνη. 50 χρόνια μετά, το έργο της Ευγενίας Φακίνου είναι δυστυχώς τόσο επίκαιρο, όσο ήταν και στα χρόνια της μεταπολίτευσης που γράφτηκε. Γιατί έτσι είναι τα μεγάλα κείμενα: μιλούν στην καρδιά της κοινωνίας και των αξιών της.

Άκουσα πρόσφατα μια συνέντευξή σου, όπου περιγράφεις την «Ντενεκεδούπολη» ως ένα πολιτικό παραμύθι. Κι όμως απευθύνεται σε μικρούς ανθρώπους. Τι δυσκολίες αντιμετωπίσατε στη διασκευή και μεταφορά του έργου;

Χ.Δ.: Η «Ντενεκεδούπολη» της Ευγενίας Φακίνου είναι ένα αμιγώς πολιτικό παραμύθι που απευθύνεται στα παιδιά. Η συγγραφέας, 50 χρόνια πριν, πρωτοπορεί. Όχι μόνο επειδή δημιουργεί μια ιστορία με ένα εκ πρώτης όψεως ευτελές υλικό, όπως είναι οι ντενεκέδες, αντικείμενα καθημερινής χρήσης δηλαδή, και δημιουργεί έναν νέο κόσμο (αντικειμενοθέατρο) από χειροποίητες κούκλες, αλλά γιατί αποφασίζει να μιλήσει στα παιδιά για αξίες που μέχρι τότε πιστεύαμε ότι απασχολούν μόνο το ενήλικο κοινό. Ούσα η ίδια μητέρα αναζητά απαντήσεις στην ερώτηση του τρίχρονου γιου της μετά την πτώση της Χούντας: «γιατί χαμογελούν οι άνθρωποι μαμά;». Και η συγκλονιστική «απάντηση» της μητέρας Φακίνου στον τρίχρονο γιο της και ευτυχώς και σε εμάς είναι πέντε ιστορίες βαθιά πολιτικές και ανθρώπινες, που όλες μαζί συνθέτουν την «Ντενεκεδούπολη» που τόσο αγαπήσαμε.

Επομένως καταλαβαίνετε ότι δεν συναντήσαμε καμία δυσκολία. Ο τρόπος και το ύφος έχει δοθεί από την ίδια τη συγγραφέα. Η Φλώρα κι εγώ, που υπογράφουμε τη νέα διασκευή, είχαμε θαρρείς στο DNA μας την ιστορία. Όχι με κάποιον μεταφυσικό τρόπο. Γιατί πολύ απλά, την είχαμε απορροφήσει όλη, την είχαμε αφομοιώσει μπορώ να πω όταν ήμασταν εμείς παιδιά. Γνωρίζαμε τον πυρήνα της ιστορίας και αυτό επιβεβαιώθηκε με τη γνωριμία μου με τη Φακίνου. Είναι ένας άνθρωπος που θαυμάζω πια όχι μόνο για το έργο της αλλά και για τη στάση της ζωής της και για την προσωπικότητά της. Τέτοιοι άνθρωποι σπανίζουν στις ημέρες μας.

Μιλάμε για μια νέα διασκευή του έργου. Πώς έχετε προσεγγίσει το κείμενο και τι έχει αλλάξει;

Χ.Δ.: Αυτό που κάναμε ήταν να φέρουμε τα πρόσωπα στο σήμερα, 50 χρόνια μετά, και να φωτίσουμε τις σχέσεις του ήρωα, του Μελένιου, με τους υπόλοιπους χαρακτήρες. Ποιος είναι ο Μελένιος, η Μηλίτσα, ο Σαρδέλας σήμερα; Ποιος είναι ο Ζουληχτής και το Σκιάχτρο στις ημέρες μας;

Ο Μελένιος, η Μηλίτσα και ο Σαρδέλας είναι κάθε άνθρωπος που ονειρεύεται να ζήσει σε μία πολιτεία που η δημοκρατία και η ελευθερία αποτελούν αξίες αδιαπραγμάτευτες. Είναι κάθε άνθρωπος που αγωνίζεται καθημερινά για μία κοινωνία, όπου οι πολίτες της είναι ίσοι και ελεύθεροι, έχουν το δικαίωμα να ονειρεύονται, η φαντασία και οι τέχνες, η παιδεία και η υγεία, οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι και η ελευθερία του Τύπου είναι δικαιώματα αναφαίρετα. Είναι κάθε άνθρωπος «που δεν κοιτάει τη δουλίτσα του», αλλά με ανήσυχο και αλληλέγγυο πνεύμα αναζητά την αλήθεια και παλεύει για το ωραίο.

Ο Ζουληχτής, από την άλλη μεριά, βρίσκεται, ακόμα στις μέρες μας, μέσα στη Βουλή, πίσω από την τηλεόραση, μέσα στις αίθουσες των δικαστηρίων. Είναι το κράτος που μας φυτεύει τον φόβο για να μπορεί εύκολα να μας χειραγωγεί. Που βαφτίζει το κρέας ψάρι, που αδιαφορεί για την τήρηση του κοινωνικού συμβολαίου με τον πολίτη, που βάζει σε κίνδυνο την ασφάλεια του. Ο Ζουληχτής είναι ο πολιτικός, ο δημοσιογράφος, ο δικαστής που καταχράται τηςν εξουσία του προς ίδιον όφελος. Που πατά επί πτωμάτων για το κέρδος.

Βασικό κομμάτι του αρχικού έργου είναι η μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου. Πες μας λίγα λόγια για την μουσική, ένα στοιχείο που ούτως ή άλλως είναι σημαντικό σε κάθε δουλειά της Θεατρικής Ομάδας Μικρός Νότος.

Χ.Δ.: Ο Μελένιος και η «Ντενεκεδούπολη» δεν είναι μόνο η ιστορία του. Είναι και η μουσική του! Μουσική που ηχεί ακόμα στα αφτιά μου από τότε που μου την τραγουδούσε ο πατέρας μου ή την ακούγαμε στο κασετόφωνο του αυτοκινήτου. Ο σπουδαίος Γιάννης Μαρκόπουλος αφουγκράστηκε αυτή την απλότητα των υλικών και δημιούργησε μία μουσική αντάξια της ιστορίας που αφηγείται η «Ντενεκεδούπολη». Η ιστορία δεν υπάρχει χωρίς τη μουσική και η μουσική χωρίς την ιστορία.

Η θεατρική ομάδα Μικρός Νότος αναλαμβάνει το δύσκολο εγχείρημα της ζωντανής επί σκηνής μουσικής από τους ηθοποιούς της ομάδας με την καθοδήγηση του μουσικού Γιώργου Ανδριώτη. Μόνο που τώρα οι τρεις ηθοποιοί, ο Νίκος Αξιώτης, η Έλσα Λουμπαρδιά και η Λίνα Μουμτζή, έχουν να παίξουν κουκλοθέατρο, να τραγουδήσουν, να παίξουν μουσική, να διαχειριστούν μία παράσταση υψηλής τεχνικής δυσκολίας. Υψηλά ο πήχης, όπως αξίζει στη «Ντενεκεδούπολη» 50 χρόνια μετά.

Ποιες είναι οι δικές σου αναμνήσεις από την «Ντενεκεδούπολη»;

Χ.Δ.: Γεννήθηκα το 1976, μετά την πτώση της δικτατορίας, σε ένα σπίτι πολιτικοποιημένο. Στο πικ απ έπαιζαν μουσικές του Θεοδωράκη και του Μαρκόπουλου… Θυμάμαι πολύ ζωντανά τον πατέρα μου με τρεμάμενη φωνή να μου διαβάζει στο κρεβάτι μου τις ιστορίες της «Ντενεκεδούπολης» ξανά και ξανά και να τραγουδάμε μαζί τις υπέροχες μουσικές του Γιάννη Μαρκόπουλου. Θυμάμαι την μεγάλη συγκίνησή του, όταν μου διάβαζε «Το μεγάλο ταξίδι του Μελένιου», αλλά και το περσικό παραμύθι από το οποίο είναι εμπνευσμένο, το Μαύρο ψαράκι του Σαμάντ Μπεχρανγκί.

«Μπαμπά δεν λέει έτσι» του έλεγα κάθε φορά που περνούσε στα κρυφά καμία σελίδα καθώς προσπαθούσε να με αποκοιμίσει… Μα αυτές οι ιστορίες, καλέ μου μπαμπά, ήξερες κι εσύ πολύ καλά ότι δεν αποκοιμίζουν τα παιδιά! Αυτές οι ιστορίες τα ξυπνούν!

Ήταν η εποχή που οι μεγάλοι πίστευαν και οι μικροί ένιωθαν πως τα πράγματα θα πάνε μόνο καλύτερα. Πως η κοινωνία μας θα προχωρήσει με στέρεα βήματα προς τα εμπρός. Διαψευστήκαμε. Σήμερα, 50 χρόνια μετά την πρώτη παράσταση της «Ντενεκεδούπολης», το όνειρο για μία πολιτεία που η δημοκρατία, η ανεξαρτησία και η ελευθερία αποτελούν αξίες αδιαπραγμάτευτες, φαίνεται ξανά να αποτελεί, για τη δική μου γενιά, ουτοπία. Σήμερα περισσότερο από ποτέ νιώθω ότι έχουμε την υποχρέωση αλλά και την ανάγκη να μιλήσουμε στις νέες γενιές για μία κοινωνία όπως την ονειρευόμαστε, όπου οι άνθρωποι θα είναι ίσοι και ελεύθεροι, θα έχουν το δικαίωμα να ονειρεύονται, η φαντασία και οι τέχνες, η παιδεία και η υγεία, οι ελεύθεροι δημόσιοι χώροι και η ελευθερία του Τύπου θα είναι δικαιώματα αναφαίρετα.

Τι θέλεις να κρατήσουν τα παιδιά βγαίνοντας από την θεατρική αίθουσα;

Χ.Δ.: Το χαμόγελο και τη βεβαιότητα του Μελένιου πως όσο μικρός κι αν νιώθει, μέσα του κρύβει μεγάλη δύναμη. Μαζί μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο. Γιατί όπως λέει και ο Μελένιος: «μπροστά δεν ξέρω τι θα βρω, μα πίσω δε γυρίζω».

Θεατρικές παραστάσεις για παιδιά κι εφήβους – Οδηγός “Πάμε θέατρο;”

Ακολούθησε το Κάθε μέρα γονείς στο Instagram και στο TikTok