Η νέα παράσταση “Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας” έγινε η αφορμή για μια συζήτηση εφ’ όλης της ύλης με την Ομάδα Ονειρόδραμα.

Με σταθερή παρουσία στον χώρο του παιδικού θεάτρου, η ομάδα Ονειρόδραμα έχει κερδίσει την υποστήριξη και το σεβασμό εκατοντάδων παιδιών, γονέων και εκπαιδευτικών. Η αγάπη τους για τα παιδιά άλλωστε φαίνεται από την πρώτη στιγμή, από την ώρα που θα συναντήσεις τον Βασίλη στο θέατρο να τα υποδέχεται χαμογελαστός, από το βλέμμα της Χριστίνας καθώς τα κοιτάζει στα μάτια και τους δίνει χώρο να εκφραστούν ελεύθερα, από τα όσα λέει και σκέφτεται ο Γιώργος, από την μακρινή πλέον Αργεντινή, καθώς μοιράζεται μαζί μου την απόφαση να υπηρετήσει μια Τέχνη, που κάποιοι “καλλιτέχνες” συνεχίζουν να υποτιμούν.

Ο Γιώργος Μενεδιάτης, η Χριστίνα Μουδάτσου και ο Βασίλης Παπαλαζάρου, η Ομάδα Ονειρόδραμα, έχουν σίγουρα κερδίσει και τον δικό μου σεβασμό και την αμέριστη εμπιστοσύνη για όσα κάνουν και την Τέχνη που υπηρετούν. Τους ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που αφιέρωσαν και απάντησαν στις ερωτήσεις μου.

Καταρχάς, να ευχηθώ σε όλη την ομάδα καλή επιτυχία για τη νέα παράσταση «Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας», που μόλις ξεκίνησε στο Θέατρο Σταθμός. Ας ξεκινήσουμε όμως από την αρχή, από τους ανθρώπους της ομάδας Ονειρόδραμα. Πώς βρεθήκατε, πώς δημιουργήθηκε η ομάδα και γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το θέατρο για παιδιά;

Χριστίνα: Βρεθήκαμε στη Δραματική Σχολή του Πειραϊκού Συνδέσμου. Δουλέψαμε αργότερα σε διάφορες παιδικές σκηνές και συνεργαστήκαμε στον επαγγελματικό χώρο του θεάτρου. Η ομάδα δημιουργήθηκε για καλλιτεχνικούς και βιοποριστικούς λόγους. Το θέατρο για παιδιά –και όχι μόνο– ήταν μια συνειδητή απόφαση, αφού από το παιδί ξεκινούν όλα. Θέλαμε ένα θέατρο, μια δράση κι αργότερα ένα εργαστήρι στοχευμένο στις ανάγκες του παιδιού, αλλά και με απώτερο σκοπό την αφύπνιση του γονιού και του εκπαιδευτικού για θέματα που αφορούν την ψυχολογία και την εξέλιξή του.

Βασίλης: Η σχέση μας πια είναι οικογενειακή. Γνωριζόμαστε από παιδιά, έπειτα μαζί στη σχολή. Μας συνδέουν δεσμοί αγάπης, εκτίμησης, κοινά όνειρα και μια κοινή οπτική και αισθητική γύρω από τα πράγματα. Δουλέψαμε στο ελεύθερο θέατρο και μάλιστα όλοι μας και για παιδιά. Αυτό που κάναμε αισθανόμασταν ότι ήταν λιγότερο από αυτό που μπορούμε να προσφέρουμε. Έτσι, σκεφτήκαμε να δημιουργήσουμε έναν πυρήνα καλλιτεχνών με στόχο να κάνουμε μια διαφορετική πρόταση γύρω από το παιδί και την τέχνη που το αφορά.

Γιώργος: Τη Χριστίνα τη γνώρισα στα 14 μου και τον Βασίλη στα 17 μου. Από τότε είμαστε καθημερινά μαζί – ίδιες σπουδές, ίδια σεμινάρια, πολλές παραγωγές όπου έτυχε να είμαστε μαζί. Ξεκίνησα να δουλεύω επαγγελματικά στο θέατρο, την τηλεόραση και τη μεταγλώττιση από το πρώτο έτος της σχολής. Ήμουν παιδί ακόμη, και όταν συμμετείχα σε παραστάσεις για παιδιά, ένιωθα κάποιες φορές πως η παράσταση δεν τα σέβεται. Το παιδικό θέατρο στις αρχές του 2000 δεν είχε καμία σχέση με το σημερινό. Παραστάσεις χωρίς σαφή ηλικιακή στόχευση, μεγάλα θέατρα όπου στις πρώτες σειρές κάθονταν προνήπια και στις τελευταίες παιδιά της έκτης δημοτικού, για την ίδια παράσταση. Κείμενα γεμάτα στερεότυπα, χιούμορ που συχνά έφτανε στα όρια του ρατσισμού. Ήμουν κι εγώ ακόμη παιδί τότε. Έτσι, ενώ αγαπούσα το θέατρο για παιδιά, άρχισα να το αποφεύγω μέχρι που κάποια στιγμή ένιωσα την ανάγκη να δημιουργήσω μια ομάδα, με στόχο να κάνουμε θέατρο που να έχει αξία ανεξαρτήτως ηλικίας θεατή. Να βρούμε νέα κείμενα ή να γράψουμε τα δικά μας, με κοινωνική θεματολογία, με προβληματισμούς που αφορούν το παιδί σήμερα.

Εγώ σας γνώρισα το 2021, με την παράσταση «Μπες στα παπούτσια μου», η οποία συνεχίζεται και φέτος με μεγάλη επιτυχία. Είναι ένα έργο για τη διαφορετικότητα, το bullying, την αποδοχή και τα συναισθήματα. Γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με θέματα “δύσκολα” και πώς δουλεύετε ως ομάδα για τη δημιουργία μιας παράστασης;

Χριστίνα: Ο τρόπος που δουλεύουμε είναι πάντα συλλογικός, συμπληρωματικός, ενωτικός. Θεωρώ ότι δεν υπάρχουν δύσκολα και εύκολα θέματα όταν έχεις να κάνεις με παιδιά. Η προσέγγιση, ο τρόπος που πλησιάζεις και παρουσιάζεις κάθε φορά ένα θέμα, είναι αυτό που κάνει τη διαφορά. Η εκπαίδευση, η ενημέρωση, η όλη σου ενασχόληση με ζητήματα που αφορούν το παιδί. Η παράσταση “Μπες στα παπούτσια μου” είναι αναμφισβήτητα σταθμός για το Ονειρόδραμα. Ήταν η πρώτη απόπειρα να γίνει μια παράσταση-εργαστήρι, μια συλλογική εκπαιδευτική δράση που βρήκε μεγάλη ανταπόκριση από γονείς, εκπαιδευτικούς και παιδιά.

Βασίλης: Στη θεματική μας, κέντρο είναι το παιδί και μια κοινωνική προβληματική γύρω από αυτό. Θέλουμε η εργασία μας να αποτελεί εργαλείο για τον εκπαιδευτικό και τον γονέα, ώστε να μπορεί να επικοινωνήσει με το παιδί θέματα που το απασχολούν και το προβληματίζουν σήμερα. Δεν θα έλεγα πως τα θέματα είναι δύσκολα – αποτελούν ένα επείγον ζήτημα που οφείλει ο καλλιτέχνης να αφουγκραστεί και να τοποθετηθεί. Όταν ασχολείσαι με ζητήματα συμπεριφορών, συναισθημάτων και ψυχολογίας, δεν αρκεί μόνο η καλλιτεχνική οπτική. Έτσι, πάντα στις δράσεις μας συνεργαζόμαστε με ψυχολόγο, δραματοθεραπεύτρια και σύμβουλο ψυχικής υγείας, ώστε να είμαστε πιο εύστοχοι.

Γιώργος: Περνώντας τα χρόνια και αναπτύσσοντας μια σχέση εμπιστοσύνης με την εκπαιδευτική κοινότητα, που από την αρχή αγκάλιασε τις παραστάσεις μας, κατάλαβα πως το παιδί πλέον έχει ανάγκη να συμμετέχει, να ακουστεί. Έτσι, μετά την καραντίνα, είχα την ιδέα να δημιουργήσουμε μια παράσταση που θα είναι εντελώς διαδραστική στην ουσία της, και στο τέλος το κοινό θα συμμετέχει σε εργαστήρια. Είμαι τυχερός, διότι αυτή την ιδέα τη δουλέψαμε πολύ και είχαμε σημαντική βοήθεια από τη σύμβουλο ψυχικής υγείας που επιμελείται πάντα τα κείμενα και τις παραστάσεις μας. Έτσι γεννήθηκε η πρώτη διαδραστική παράσταση-εργαστήρι στην Ελλάδα Το Μπες στα παπούτσια μου.

Ήταν ακριβώς μετά την καραντίνα. Το Υπουργείο Παιδείας αγκάλιασε την ιδέα και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής την ενέταξε ως εκπαιδευτικό πρόγραμμα στα Εργαστήρια Δεξιοτήτων. Εκπαιδευτικοί της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, από τις πρώτες παραστάσεις, μας έδιναν συνεχώς οδηγίες για να την εξελίξουμε. Μας έλεγαν πόσο σημαντική είναι, γιατί τα παιδιά μέσα από τη βιωματική εμπειρία αντιλαμβάνονται μόνα τους τη θέση του θύματος, του θύτη και του παρατηρητή.

Και στο τέλος, δημιουργούν τα ίδια τρόπους αντιμετώπισης, φτιάχνοντας ουσιαστικά “πρωτόκολλα” και ομάδες για να μπορούν να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες καταστάσεις που βιώνουν στο σχολικό περιβάλλον.

Για αυτό το λόγο πλέον η παράσταση παρουσιάζεται για 4η χρονιά έχοντας ξεπεράσει τις 500 παραστάσεις σε Ελλάδα και Ελληνικά Σχολεία της Ευρώπης. μιλάμε για αμέτρητα παιδιά. Οι εκπαιδευτικοί όταν αλλάζει το τμήμα τους μας ζητούν ξανά την παράσταση για τα νέα παιδιά, πολλά παιδιά παρακολουθούν την παράσταση στο σχολείο και μετά ζητούν από τους γονείς να ξαναέρθουν μαζί τους στο θέατρο, οι γονείς τις περισσότερες φορές μας εκμυστηρεύονται πως φεύγουν με γαλήνη γιατί άκουσαν τα παιδιά τους να εκφράζονται για τέτοια θεματολογία πρώτη φορά, Ουσιαστικά η παράσταση δίνει ένα ασφαλές περιβάλλον και την ελευθερία στο παιδί να εκφραστεί ελεύθερα, να αναπτύξει κριτική σκέψη και να δοκιμάσει συμπεριφορές αντιμετώπισης για προβλήματα υπαρκτά που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητα τους είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι. Δεν μπορείς να φανταστείς πόσα παιδιά έχουν εκφράσει κακοποιητικές συμπεριφορές στην οικογένειά τους.

“Προσπαθήσαμε να βρούμε πρώτα εμείς τις “υπερδυνάμεις” μας, ώστε με ευαισθησία, έμπνευση και αποφασιστικότητα να αναγνωρίσουμε μαζί με τα παιδιά τον πιο δυνατό, τον πιο σούπερ εαυτό μας.”

Χριστίνα Μουδάτσου

Το έργο «Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας» είναι η τρίτη δουλειά που βλέπουμε φέτος από εσάς στο θέατρο Σταθμός. Πείτε μου λίγα λόγια για τη νέα αυτή παραγωγή.

Χριστίνα: Στη νέα αυτή παράσταση συγκεντρώσαμε όλη την εμπειρία μας από την πετυχημένη ως τώρα πορεία μας. Προσπαθήσαμε να βρούμε πρώτα εμείς τις “υπερδυνάμεις” μας, ώστε με ευαισθησία, έμπνευση και αποφασιστικότητα να αναγνωρίσουμε μαζί με τα παιδιά τον πιο δυνατό, τον πιο σούπερ εαυτό μας. Αυτόν που νιώθει αυτοπεποίθηση, ενσυναίσθηση, είναι δίκαιος και αλληλέγγυος.

Βασίλης: Βασικά, είναι η τέταρτη μας παραγωγή για φέτος. Οι νέες μας παραγωγές είναι δύο. Ένα πρωτότυπο project για βρέφη, το “Θέλεις να γίνουμε φίλοι;”, που είναι μια αισθητηριακή-βιωματική δράση για τους μικρότερους φίλους μας, και η παράσταση “Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας”. Ουσιαστικά, η νέα μας παράσταση είναι ένα άθροισμα των δύο άλλων μας παραστάσεων, “Μπες στα παπούτσια μου” και “Μια τελεία… είναι μόνο η αρχή”. Η ηρωίδα μας περνάει από διάφορα στάδια ενδυνάμωσης και τόνωσης της αυτοπεποίθησής της, ώστε να μπορέσει να μπει στο σύνολο, στην ομάδα, να αποκωδικοποιήσει συναισθήματα και συμπεριφορές και να περάσει στο στάδιο της ενσυναίσθησης.

Γιώργος: Είναι η τρίτη παράσταση στο Θέατρο Σταθμός, ωστόσο φέτος είχαμε την ευτυχία να πραγματοποιήσουμε μια ιδέα της Σταυρούλας Μελισσάνθης Μάκρα, η οποία έγραψε και σκηνοθέτησε μια παράσταση για βρέφη από 14 μηνών, το “Θέλεις να γίνουμε φίλοι;”, που παρουσιάζεται σε βρεφικούς και παιδικούς σταθμούς, αλλά και σε κάποιους χώρους δημιουργικής απασχόλησης. Μια αισθητηριακή παράσταση όπου τα μωρά είναι μαζί με την performer (Ελένη Παπαϊωάννου) πάνω στο σκηνικό.

Τώρα, το “Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας” βασίζεται στην σκέψη ή την επιθυμία που έχουμε όλοι κάποια στιγμή εκφράσει στην πορεία μας: “Αχ και να μπορούσα να έχω την τάδε δύναμη…”. Έτσι, έχουμε την ηρωίδα μας, η οποία, όταν κάποια στιγμή εκνευρίζεται πολύ για την άδικη συμπεριφορά ενός συμμαθητή της, εκφράζει την αγανάκτησή της λέγοντας: “Αν ήμουν αγόρι, έτσι θα μου συμπεριφερόταν; Αν ήμουν Σούπερ Ήρωας;” Και τότε, ως “δια μαγείας”, εμφανίζεται ένα βιβλίο: “Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας”. Και από εκεί, όλα αλλάζουν…

Είναι η πρώτη παραγωγή στην οποία προσωπικά συμμετείχα ελάχιστα, διότι πλέον ζω στην Αργεντινή. Ωστόσο, είναι το αποτέλεσμα μιας ομαδικής, σκληρής δουλειάς. Η βασική ιδέα ανήκει στην Εύα Στυλάντερ, που συνεργαζόμαστε αρκετά χρόνια. Το κείμενο το έγραψα εγώ, τη σκηνοθεσία είχε η Χριστίνα, με βοηθό την Κλειώ Στεφανίδου. Ο Κωνσταντίνος Γκουγκούνης έφτιαξε ένα εξαιρετικό κόμικ σκηνικό και κοστούμια, και η Στέλλα Μουδάτσου μαζί με τον Roman Gomez συνέθεσαν τη μουσική και τα τραγούδια.

Στην αρχή υπήρχε αρκετό άγχος, καθώς η παράσταση έρχεται μετά από δύο μεγάλες επιτυχίες: το “Μπες στα παπούτσια μου”, που παίζεται εδώ και τέσσερα χρόνια, και το “Μια τελεία… είναι μόνο η αρχή”, που παίζεται για τρία χρόνια. Το κοινό πλέον έρχεται με την προσδοκία ότι αυτή η παράσταση θα είναι ακόμα καλύτερη. Η Χριστίνα Μουδάτσου, στη σκηνοθεσία, έδωσε πολύ έξυπνα ελευθερία στους ηθοποιούς, ώστε να αναπτυχθεί μια ζωντανή σχέση με το κοινό. Αυτή η επιλογή δημιούργησε ένα περιβάλλον αλληλεπίδρασης, όπου το κοινό νιώθει πως συμμετέχει και όχι πως παρακολουθεί από απόσταση.

Πώς υποδέχτηκαν τα παιδιά τη νέα παράσταση; Τι σας λένε οι γονείς;

Χριστίνα: Τα παιδιά είναι γεμάτα ενθουσιασμό για τη συμμετοχή τους στην παράσταση, αλλά και για το βιωματικό εργαστήρι που τα φέρνει ένα βήμα πιο κοντά στις “υπερδυνάμεις” τους. Οι γονείς νιώθουν ευγνωμοσύνη, γιατί με τη δική μας γλώσσα αγγίζουμε θέματα που αφορούν τη συναισθηματική εξέλιξη του παιδιού.

Βασίλης: Έχουμε αποκτήσει μια σχέση με παιδιά και γονείς. Έρχονται και παρακολουθούν όλες μας τις παραστάσεις γεμάτοι ενθουσιασμό και χαρά. Είναι μια σχέση εμπιστοσύνης και ευθύνης. Τα παιδιά συμμετέχουν και ταυτίζονται με όλη τους την ψυχή, ενώ οι ενήλικες μάς λένε πως η παράσταση είναι αρκετά βοηθητική, ώστε να μπορούν να επικοινωνήσουν με τα παιδιά θέματα σημαντικά για την εξέλιξή τους.

Γιώργος: Ήταν η πρώτη φορά που δεν ήμουν στην πρεμιέρα μιας παράστασης, ωστόσο την παρακολούθησα σε ζωντανή σύνδεση και πραγματικά είχα άγχος, γιατί μπορούσα να ακούω το κοινό χωρίς να με βλέπει. Η αλήθεια είναι πως ενθουσιάστηκα και ζήλεψα που δεν ήμουν εκεί να τη ζήσω από κοντά!

Η Σταυρούλα-Μελισσάνθη Μάκρα και ο Βασίλης Παπαλαζάρου, που παίζουν στην παράσταση, έχουν μαγική χημεία στη σκηνή. Είναι και οι δύο εξαιρετικοί ηθοποιοί, που δίνουν συνεχώς πάσες στο κοινό για να συμμετέχει. Αυτή η αλληλεπίδραση δημιουργεί μια φιλική ατμόσφαιρα, καταργώντας τον “τοίχο” μεταξύ σκηνής και θεατών.

Ένα μεγάλο μέρος αυτής της επιτυχίας οφείλεται στη Χριστίνα Μουδάτσου, που είχε τη σκηνοθεσία. Πολύ έξυπνα, άφησε χώρο στους ηθοποιούς να αναπτύξουν μια ζωντανή σχέση με το κοινό, δίνοντάς τους ελευθερία να επικοινωνούν αυθόρμητα και να προσαρμόζονται στη δυναμική της στιγμής. Αυτή η αμεσότητα είναι που κάνει την παράσταση τόσο ζωντανή και ξεχωριστή!

“Η μεγάλη επιτυχία της παράστασης (Μια τελεία… είναι μόνο η αρχή) οφείλεται στην ειλικρίνειά της. Και για να είμαστε ειλικρινείς, πέρα από τα παιδιά, αυτή η παράσταση έχει μεγάλη απήχηση και στους ενήλικες.”

Βασίλης Παπαλαζάρου

Η παράσταση «Μια τελεία… είναι μόνο η αρχή» κάνει ένα μικρό διάλειμμα, μετά από συνεχόμενα sold out. Πού νομίζετε ότι οφείλεται η τεράστια επιτυχία αυτής της παράστασης;

Χριστίνα: Υπάρχουν μια σειρά από πράγματα που συνέβαλαν σε αυτή την επιτυχία: το γνωστό παραμύθι του Ρέινολντς “Η Τελεία”, στη συνέχεια το θεατρικό κείμενο που δημιουργήθηκε, η μουσική, η σκηνογραφία, όλοι οι συνεργάτες που ένωσαν την έμπνευσή τους και έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό. Σημαντικό ρόλο έπαιξε και το εργαστήρι που δίνει στα παιδιά την ευκαιρία να ανέβουν στη σκηνή και να κατανοήσουν τι σημαίνει αυτοπεποίθηση, πώς την αποκτούμε και πόσο σημαντική είναι η ενθάρρυνση.

Βασίλης: Αυτή η παράσταση είναι κομμάτι μου. Ο Πέρρυ βρίσκεται ακόμα μέσα μου και με ταξιδεύει. Τα παιδιά ταυτίστηκαν με έναν ήρωα που είναι πολύ κοντά τους. Έχει στοιχεία δικά τους. Βλέπουν στον τρόπο που μιλάει, κινείται, αισθάνεται, συμπεριφέρεται, και συμπορεύονται μαζί του. Η μεγάλη επιτυχία της παράστασης οφείλεται στην ειλικρίνειά της. Και για να είμαστε ειλικρινείς, πέρα από τα παιδιά, αυτή η παράσταση έχει μεγάλη απήχηση και στους ενήλικες.

Γιώργος: Ακριβώς αυτό ήθελα να πω. Εκτός από τα παιδιά, σε αυτή την παράσταση βλέπω πολύ μεγάλη ταύτιση και από τους ενήλικες. Ταυτίζονται με τους ηθοποιούς. Αυτή η σχέση που έχει ο Πέρρυ με τη μεγαλύτερη αδελφή του, την Έρη, είναι πολύ οικεία στους μεγάλους, οι οποίοι –παρεμπιπτόντως– σχολιάζουν συνεχώς κατά τη διάρκεια της παράστασης. Ακούς φράσεις όπως: “Αχ, πες τα!”, “Ε, καλά του έκανε!” Δεν μπορείς να φανταστείς πόσα μηνύματα λαμβάνουμε, ακόμα και έναν μήνα μετά την τελευταία παράσταση, από κόσμο που μας ρωτά πότε θα ξαναπαιχτεί.

Έχουμε γελάσει πολύ και εμείς οι συντελεστές με αυτή την παράσταση. Ο Πέρρυ έχει γίνει σημείο αναφοράς στις καθημερινές μας κουβέντες – και, φυσικά, έχει αποκτήσει και αρκετά παρατσούκλια… χαχαχα!

Θα τη δούμε ξανά στο θέατρο στο μέλλον; Ή στα σχολεία;

Χριστίνα: Στα σχολεία η παράσταση συνεχίζεται. Είναι πολύ πιθανό να την ξαναδούμε στο μέλλον και στο θέατρο.

Βασίλης: Η παράσταση βρίσκεται σε περιοδεία στα σχολεία, απλώς έκανε διάλειμμα για να δώσει χώρο στη νέα μας παραγωγή, “Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας”. Θα μπορούσαμε να σταθούμε στα sold out και να συνεχίζαμε, ωστόσο θεωρούμε καθήκον μας να βάζουμε δύσκολα στους εαυτούς μας και να ανταποκρινόμαστε στα ζητούμενα που έχει το κοινό από εμάς. Έτσι, φτιάξαμε τη νέα μας παράσταση, για να δώσουμε κάτι νέο και φρέσκο στο κοινό.

Γιώργος: Η “Τελεία” παρουσιάζεται καθημερινές για σχολεία και συλλόγους, είτε στο Θέατρο Σταθμός είτε στον χώρο του σχολείου. Ως τα μέσα Ιουνίου, έχουν μείνει ελάχιστες διαθέσιμες ημερομηνίες. Συνήθως, οι οργανωμένες παραστάσεις μας για σχολεία είναι sold out για όλη τη χρονιά από τους πρώτους μήνες, Σεπτέμβριο – Οκτώβριο.

Λογικά, η παράσταση θα συνεχιστεί, γιατί ήδη οι εκπαιδευτικοί μάς καλούν για να βρουν ημερομηνία για την επόμενη χρονιά. Είναι και για εκείνους σημαντικό να έχουν παραστάσεις που γνωρίζουν και εμπιστεύονται.

Όλες οι παραστάσεις σας μεταφέρονται και στον χώρο του σχολείου. Τελικά είναι καλύτερο να “δουλεύεις” με τα παιδιά στο θέατρο ή στο σχολείο; Μήπως τελικά στο σχολείο τα παιδιά έχουν περισσότερη ελευθερία να εκφραστούν, καθώς βρίσκονται με τους φίλους τους, από ό,τι όταν είναι δίπλα ο γονιός τους;

Χριστίνα: Οι παραστάσεις είναι σημαντικές, σε όποιο χώρο κι αν γίνονται, και έχουν ξεχωριστό ενδιαφέρον κάθε φορά. Στο θέατρο, τα παιδιά μοιράζονται την εμπειρία με τους γονείς τους, και αυτό είναι απαραίτητο, καθώς τα θέματα των παραστάσεων τα αφορούν άμεσα, αλλά αφορούν και τους ενήλικες που τα φροντίζουν. Στο σχολείο, πάλι, έχουμε την ευκαιρία να προσεγγίσουμε παιδιά που διαφορετικά δεν θα έβλεπαν ποτέ παράσταση, ενώ ο εκπαιδευτικός έχει ένα επιπλέον εργαλείο στα χέρια του, ώστε, αν το θελήσει, να δουλέψει στη συνέχεια με τα παιδιά πάνω στο θέμα.

Βασίλης: Και οι δύο συνθήκες έχουν τα δικά τους πλεονεκτήματα. Στο σχολείο, τα παιδιά μοιράζονται μια κοινή εμπειρία και μπορούν να περάσουν στη βιωματική διάσταση, ενώ ταυτόχρονα, για τον εκπαιδευτικό, η παράσταση λειτουργεί ως εργαλείο, ώστε να μπορεί να δουλέψει το υλικό με την τάξη του.

Στο θέατρο, από την άλλη, δημιουργείται μια κοινή εμπειρία γονέα-παιδιού. Είναι πολύ σημαντικό οι γονείς να έχουν κοινές δράσεις με τα παιδιά τους – αυτό τους φέρνει πιο κοντά και τους δίνει υλικό για συζήτηση.

Γιώργος: Και οι δύο συνθήκες είναι εξίσου σημαντικές, αλλά έχουν τελείως διαφορετική δυναμική.

Στο σχολείο, καταρχάς, το κόστος συμμετοχής είναι χαμηλότερο σε σχέση με το θέατρο, κάτι που επιτρέπει σε περισσότερα παιδιά να έχουν πρόσβαση στην παράσταση. Επίσης, στο σχολείο, τα παιδιά νιώθουν ασφάλεια, γιατί είναι στον οικείο τους χώρο, και δημιουργούν μια κοινή εμπειρία με τους συμμαθητές τους. Συνεργάζονται – είτε είναι φίλοι είτε όχι– και φεύγουν διαφορετικά από την εμπειρία αυτή. Στο σχολείο, έχουμε ζήσει πολλές δυνατές στιγμές μέσα από τις παραστάσεις μας.

Από την άλλη, στο θέατρο υπάρχει μια άλλη μαγεία. Τα παιδιά ζουν τη διαδικασία του να πηγαίνουν σε έναν θεατρικό χώρο, να μπαίνουν στον κόσμο της παράστασης και να μοιράζονται την εμπειρία με τους γονείς τους. Το να βλέπει ένας γονιός πώς αντιδρά το παιδί του σε μια παράσταση είναι πολύ σημαντικό, γιατί του δίνει αφορμές για διάλογο και συζήτηση μετά.

Από όλα τα χρόνια που δουλεύετε με παιδιά, θυμάστε ποια είναι η πιο όμορφη και ποια η πιο άσχημη στιγμή που ζήσατε;

Χριστίνα: Πολλά τα χρόνια που είμαι με τα παιδιά… Το πρώτο όμορφο που μου έρχεται στο μυαλό είναι όταν ένα παιδάκι νηπιαγωγείου φώναξε στους φίλους του: “Ας κάνουμε ησυχία… κάνει μαγικά!”.

Η πιο άσχημη στιγμή ήταν όταν υπέστη bullying από μεγαλύτερα παιδιά, ενώ έκανα παράσταση ακριβώς για αυτό το θέμα.

Βασίλης: Οι όμορφες στιγμές είναι άπειρες. Η πιο όμορφη στιγμή ήταν όταν ένα παιδί, αβίαστα, με αποκάλεσε “μπαμπά”.

Η πιο δύσκολη συνθήκη ήταν όταν ένα παιδί, παρασυρόμενο από τη δράση μας, αποκάλυψε ότι ο πατέρας του το χτυπάει και το κλειδώνει για ώρες σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Οι δασκάλες, σχεδόν αμέσως, εξαφανίστηκαν και κάλεσαν κοινωνικό λειτουργό.

“Άσχημα δεν νιώθω ποτέ από τα παιδιά. Από τους ενήλικες όμως νιώθω. Από κάποιους, ευτυχώς ελάχιστους, εκπαιδευτικούς που δεν έχουν καταλάβει ακριβώς τι θα δουν… και την ώρα που ξεκινάμε φεύγουν – δεν παρακολουθούν την παράσταση.”

Γιώργος Μενεδιάτης

Γιώργος: Νιώθω χρέος μου να περιγράψω ένα περιστατικό που με σημάδεψε.

Στην παράσταση “Μπες στα παπούτσια μου”, ένα παιδί της πέμπτης δημοτικού, που καθόταν στην τελευταία σειρά, ήταν συνεχώς αντιδραστικό. Έλεγε πάντα το αντίθετο από το “σωστό”. Οι εκπαιδευτικοί του έκαναν συνεχώς παρατηρήσεις. Κατάλαβα ότι ήταν στοχοποιημένο.

Όταν, στο τέλος της παράστασης, τα παιδιά έπρεπε να βρουν τρόπους αντιμετώπισης της ιστορίας, του έδωσα τον λόγο. Ένιωσε αμήχανα, ξεκίνησε με τις κλασικές αντιδραστικές φράσεις: “Θα τον πλάκωνα”, “Θα του έριχνα μπουνιές”. Τα παιδιά αντέδρασαν. Ο δάσκαλός του φάνηκε εκνευρισμένος.

Τότε το ρώτησα: “Θα τον πλάκωνες για να δείξεις τον θυμό σου; Πώς αλλιώς θα μπορούσες να τον εκφράσεις;”. Σκέφτηκε λίγο, είχε την απάντηση αλλά δεν ήθελε να την πει, ένιωθε αμήχανα μπροστά σε όλο το σχολείο. Του έδωσα λίγο χρόνο και έπειτα του είπα: “Βλέπεις όλη αυτή την ώρα σχεδόν όλοι οι συμαθητές σου έχουν εκφράσει τις απόψεις τους ελεύθερα, μπορείς κι εσύ τώρα, τα συναισθήματα μας είναι όλα φυσιολογικά και κανείς δεν μπορεί να κρίνει τι νιώθουμε αλλά το πως τα εκφράζουμε-“ και τότε με διακόπτει και λέει:“Θα μπορούσα να εκφράσω το θυμό μου με τον λόγο, να μιλήσω να πω δεν μου αρέσει αυτό που μου κάνεις”.

Τότε, σχεδόν όλα τα παιδιά χειροκρότησαν και είδα στα μάτια του την έκπληξη, σε κλάσματα δευτερολέπτου άλλαξε το πρόσωπό του, γαλήνεψε. Κράτησα την συγκίνηση μου του είπα: “Νιώθω περίφανος για αυτή σου την ιδέα, σε ευχαριστώ”. Έπειτα ρώτησα και τα υπόλοιπα παιδιά “Τι λέτε; Σας αρέσεις αυτή η ιδέα; Μπορούμε να την υιοθετήσουμε όταν κάποιος μας ενοχλεί; “. Όλα φώναξαν δυνατά “Ναι!”.

Στο τέλος, μια δασκάλα ήρθε συγκινημένη και μας είπε: “Του αλλάξατε τη ζωή σήμερα. Στο σχολείο πλέον θα νιώθει αποδοχή.” Αυτή η στιγμή ήταν πολύ δυνατή για μένα.

Άσχημα δεν νιώθω ποτέ από τα παιδιά. Από τους ενήλικες, όμως, νιώθω. Από κάποιους, ευτυχώς ελάχιστους, εκπαιδευτικούς που δεν έχουν καταλάβει ακριβώς τι θα δουν, δεν έχουν ενημερωθεί, απλά έκλεισαν την παράσταση γιατί άκουσαν από συναδέλφους καλά λόγια, και την ώρα που ξεκινάμε φεύγουν – δεν παρακολουθούν την παράσταση. Αυτό το θεωρώ όχι μόνο προσβλητικό αλλά και μεγάλο λάθος. Χάνουν την ευκαιρία να βιώσουν μια εμπειρία που θα τους βοηθήσει και τους ίδιους.

Ακόμα πιο απογοητευτική είναι η στάση ορισμένων θεάτρων απέναντι στις παραστάσεις για παιδιά. Ενώ τις φιλοξενούν, δεν τις αντιμετωπίζουν με τον ίδιο επαγγελματισμό που δείχνουν στις βραδινές τους παραγωγές. Δεν παρέχουν αρκετές πρόβες στους συντελεστές, δεν προσφέρουν ολόκληρο τον τεχνικό εξοπλισμό του θεάτρου – πολλές φορές πρέπει να παίζουμε με λιγότερα φωτα, λιγότερο ήχο. Σε τέτοια θέατρα η καθαριότητα επίσης δεν είναι ποτέ η ίδια· βλέπεις χώρους πεντακάθαρους το βράδυ, και το πρωί, για τα παιδιά, γεμάτους σκόνη και ακαταστασία.

Το πιο ειρωνικό είναι ότι αυτοί που λειτουργούν έτσι είναι και οι ίδιοι “καλλιτέχνες”. Σε εισαγωγικά. Γιατί κάποιος που υποτιμά το παιδικό θέατρο, που το αντιμετωπίζει σαν δεύτερης κατηγορίας, δεν μπορεί να μιλάει για τέχνη.

Αυτή η αντιμετώπιση πρέπει να αλλάξει άμεσα. Το παιδικό θέατρο απαιτεί τον ίδιο σεβασμό και την ίδια ποιότητα με το θέατρο των ενηλίκων.

Υπάρχουν, βέβαια, και στιγμές που με κάνουν να γελάω – όπως όταν κάποιοι εκπαιδευτικοί μιλούν μεταξύ τους δυνατά την ώρα της παράστασης, λες και είναι διάλειμμα, και την ίδια στιγμή κάνουν παρατήρηση σε κάποιο παιδί που μιλάει “Σςς σταμάτα παιδί μου, παίζουν οι άνθρωποι”. Εκεί, λόγω του χιούμορ του κειμένου ή του χαρακτήρα που υποδύομαι, απαντάω με κάποια αστεία ατάκα που ταιριάζει στη στιγμή. Τότε νιώθουν πολύ αμήχανα, γιατί ξαφνικά συνειδητοποιούν το λάθος τους. Αυτές είναι από τις πιο αστείες στιγμές που ζούμε πάνω στη σκηνή!

Κι επειδή είμαι μαμά εφήβων, το δύσκολο κεφάλαιο που λέγεται εφηβικό θέατρο θα θέλατε να το δουλέψετε κάποια στιγμή ως ομάδα;

Χριστίνα: Δουλεύω με ομάδες εφήβων τα τελευταία χρόνια. Είναι πολύ πιθανό, όταν είμαστε έτοιμοι σαν Ονειρόδραμα, να κάνουμε και μια παράσταση για το απαιτητικό αυτό κοινό.

Βασίλης: Είναι στα άμεσα σχέδιά μας. Είναι ένα δύσκολο project, θέλει πολύ προσοχή και φροντίδα. Ο έφηβος δεν μπορεί να δει ούτε θέατρο για μικρά παιδιά, αλλά ούτε και ενήλικο θέατρο που περιέχει σκηνές βίας.

Έχουμε κάνει δράσεις για εφήβους και νιώθουμε έτοιμοι να φτιάξουμε μια παράσταση για αυτό το ηλικιακό κοινό.

Γιώργος: Δουλέψαμε ένα project στο πλαίσιο του θεσμού “Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός”, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και του Υπουργείου Πολιτισμού. Η παράσταση είχε τίτλο “Ο Εφιάλτης της Περσεφόνης #Chernobyl” και απευθυνόταν σε εφήβους και ενήλικες. Ήταν μια πολύ δυνατή εμπειρία.

Επίσης, φέτος, είχα την εμπειρία να δουλέψω με παιδιά Δευτέρας και Τρίτης Λυκείου σε ένα από τα καλύτερα διεθνή σχολεία στην Αργεντινή. Δουλέψαμε πάνω στον Οιδίποδα Τύραννο, και τα παιδιά έφτιαξαν μια μικρή παράσταση. Πλέον νομίζω ότι μπορούμε να απευθυνθούμε σε αυτό το κοινό, αν προσπεράσουμε τον φόβο. Οι έφηβοι χρειάζονται ειλικρίνεια και σεβασμό. Πρέπει να τους προσεγγίζουμε χωρίς υπεροψία, βλέποντας τους ως συνομιλητές με σκέψη και άποψη που αξίζει να ακουστεί.

Ποια είναι τα σχέδιά σας μετά τη λήξη της φετινής θεατρικής σεζόν; Τι να περιμένουμε από την ομάδα Ονειρόδραμα για το καλοκαίρι και την επόμενη σεζόν;

Χριστίνα: Η παράσταση-εργαστήρι “Πώς να γίνεις Σούπερ Ήρωας” για παιδιά 4-10 ετών θα συνεχιστεί στις αίθουσες του θεάτρου αλλά και στα σχολεία, τόσο φέτος όσο και την επόμενη χρονιά. Επίσης, μια νέα παράσταση-εργαστήρι θα δημιουργηθεί για παιδιά 3-8 ετών – βρισκόμαστε τώρα στην αναζήτησή της.

Βασίλης: Το καλοκαίρι θα συνεχίσουμε τις παραστάσεις σε μια μικρή περιοδεία και ήδη βρισκόμαστε στα πρώτα βήματα σχεδιασμού της νέας μας παράστασης για την επόμενη θεατρική σεζόν. Πρόκειται για μια πολύ τρυφερή ιστορία, που μας συγκινεί από αυτή τη στιγμή που βρισκόμαστε στη φάση της διερεύνησης.

Γιώργος: Γίνονται αρκετές συζητήσεις… Πρέπει να γίνει καλοκαιρινή περιοδεία η παράσταση “Μια τελεία…είναι μόνο η αρχή!”; Πρέπει να ετοιμάσουμε μια καινούργια παραγωγή για το καλοκαίρι; Μας έχουν προσεγγίσει κάποια μουσεία εκτός Αττικής, που θέλουν να δημιουργήσουμε παραστάσεις-εργαστήρια. Πρέπει να ξεκουραστούμε; Χμμμ… Το σίγουρο είναι ότι η ομάδα Ονειρόδραμα δεν σταματάει ποτέ να σκέφτεται το επόμενο βήμα της!

Εύχομαι ολόψυχα σε κάθε σας βήμα και κάθε σας προσπάθεια καλή επιτυχία. Το θέατρο για παιδιά έχει ανάγκη από ανθρώπους που τα σέβονται και τα αγαπούν.

Γιώργος: Εμείς ευχαριστούμε! Ακριβώς, το θέατρο για παιδιά έχει ανάγκη από ανθρώπους που τα σέβονται. Ευτυχώς, υπάρχουν πλέον πολλοί καλλιτέχνες που το υπηρετούν, πολλές άξιες ομάδες.

Επίσης, υπάρχει πλέον και το κοινό. Πολλοί γονείς, συνοδοί, φροντιστές έχουν σταθερά το θέατρο ως έξοδο μαζί με τα παιδιά τους. Το ζήτημα είναι να βρεθούν και τα θέατρα που θα σεβαστούν πραγματικά τις παραστάσεις για παιδιά, να βρεθούν οι δημοσιογράφοι και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που θα το αγαπήσουν το ίδιο και θα το προβάλλουν με φροντίδα.

Και επειδή εσύ το κάνεις αυτό χρόνια τώρα, θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου τόσο σε εσένα όσο και στο Κάθε Μέρα Γονείς.

Θεατρικές παραστάσεις για παιδιά κι εφήβους – Οδηγός “Πάμε θέατρο;”