“Η Τελίτσα και το Σύμπαν“, είναι ένα επιστημονικό παραμύθι που μιλά για την ταυτότητα, είναι μια παράσταση για όλ@. Η θεατρική ομάδα ΘΕΑΜΑ μας προσκαλεί στο Θέατρο ΙΣΟΝ για να απολαύσουμε ένα μοναδικό παιδικό θεατρικό έργο, ένα επιστημονικό παραμύθι που μιλά στα παιδιά για το Σύμπαν, τους πλανήτες, τα άστρα και τα μυστήριά του, ενώ παράλληλα τα βοηθά να ανακαλύψουν τον εαυτό τους, την ταυτότητά τους και να αποδεχθούν την ποικιλομορφία των ανθρώπων.

Μιλήσαμε με τις ηθοποιούς Ελένη Σφετσιώρη και Αλεξάνδρα Αναστασοπούλου για την παράσταση, τη συμπερίληψη, την προσβασιμότητα, αλλά και όλα όσα πρεσβεύει και επιθυμεί η ομάδα ΘΕΑΜΑ.

Τι ήταν αυτό που σας ενέπνευσε, ποια ήταν η αφετηρία για να δημιουργήσετε την παράσταση «η Τελίτσα και το Σύμπαν»;

Ελένη Σφετσιώρη: Η αφετηρία ήταν η ανάγκη να ειπωθεί μια ιστορία που να μιλάει στα παιδιά για την αξία του να είσαι ο εαυτός σου. Η Τελίτσα γεννήθηκε από την επιθυμία να δημιουργήσουμε έναν ήρωα μικρό, τρυφερό, γεμάτο απορίες, αλλά ταυτόχρονα δυναμικό μέσα στην απλότητά του. Το Σύμπαν έγινε η ιδανική σκηνή για να εξερευνήσουμε το ταξίδι της ταυτότητας, γιατί μέσα στο απέραντο χάος και την ποικιλομορφία των άστρων, κάθε μικρή τελίτσα έχει θέση και νόημα. Η έμπνευση ήρθε επίσης από την επιθυμία της ομάδας να φτιάξει μια παράσταση που να συνδυάζει φαντασία, επιστήμη και βαθιά ανθρωπιά με τρόπο που να συγκινεί και μικρούς και μεγάλους.

Αλεξάνδρα Αναστασοπούλου: Το ταξίδι μας άρχισε όταν η ομάδα ΘΕΑΜΑ αποφάσισε να ζωντανέψει το παραμύθι της Κατερίνας Θανοπούλου. Ανατέθηκε στην Ελιάνα Περηφάνου να διασκευάσει και να σκηνοθετήσει το έργο και όλα ξεκίνησαν. Ο τρόπος που εργαστήκαμε για να εξελίξουμε τους χαρακτήρες μας ήταν μέσω αυτοσχεδιασμών και ομαδικών δράσεων. Αντιμετωπίσαμε τους ρόλους σαν ήρωες της καθημερινότητας, από το τι τρώνε το πρωί, μέχρι το τι τους κάνει να γελάνε ή να κλαίνε . Αυτή είναι και η πορεία που κρατάει ζωντανή την έμπνευσή μας σε κάθε παράσταση μέχρι σήμερα.

“Ένα επιστημονικό παραμύθι που μιλά στα παιδιά για την μοναδική τους ταυτότητα.“

Περιγράφετε την παράσταση ως ένα επιστημονικό παραμύθι που μιλά στα παιδιά για το Σύμπαν και τα μυστήριά του, αλλά και για τον εαυτό τους, την ύπαρξη και την μοναδική τους ταυτότητα. Πώς δουλεύετε πάνω σε τέτοιες έννοιες, ώστε να είναι προσιτές στα μικρά παιδιά;

Ελένη Σφετσιώρη: Αφετηρία μας είναι πάντα η αλήθεια και η απλότητα. Προσεγγίζουμε τις επιστημονικές έννοιες με τρόπο παιχνιδιάρικο, δίνοντας στα παιδιά εικόνες, μουσική και χαρακτήρες με τους οποίους μπορούν να συνδεθούν. Δεν μας ενδιαφέρει να “διδάξουμε” επιστήμη· μας ενδιαφέρει να την κάνουμε ένα μαγικό έδαφος εξερεύνησης, όπου οι έννοιες της ταυτότητας, της ύπαρξης και του ανήκειν γίνονται προσωπικές εμπειρίες. Μέσα από την ιστορία της Τελίτσας, ένα τόσο δα σωματίδιο που ψάχνει το όνομά του, τα παιδιά ακούν μεγάλες ιδέες και έννοιες χωρίς να χρειάζεται να τις αναλύσουν. Τις νιώθουν. Και όταν οι έννοιες βιώνονται συναισθηματικά, τότε γίνονται πραγματικά προσιτές.

Αλεξάνδρα Αναστασοπούλου: Κάθε ηλικία είναι ένα διαφορετικό αναπτυξιακό στάδιο το οποίο διαφέρει ανάλογα με τις προσλαμβάνουσες του κάθε παιδιού. Έχουμε προσπαθήσει η παράστασή μας να έχει νοήματα για όλα τα αναπτυξιακά στάδια από την ηλικία των 5 μέχρι την ηλικία των 13 ετών. Το επιστημονικό κομμάτι του παραμυθιού έχει από μόνο του δυσκολίες, οι οποίες ξεπερνιούνται μέσω της δραματοποίησης και της προσωποποίησης των φαινομένων. Είναι δύσκολο, για παράδειγμα, να εξηγήσεις επιστημονικά τι είναι η Μαύρη Τρύπα. Όταν όμως την βλέπεις πάνω στην σκηνή να θέλει να καταβροχθίσει ό,τι βρει μπροστά της, παίρνεις μια πρώτη… γεύση.

Τα συναισθήματα που βιώνουν στη σκηνή η Μαύρη Τρύπα, ο Σείριος, ο Ήλιος, κάποια από αυτά είναι γνώριμα στα παιδιά, κι αυτό τα βοηθάει να ταυτιστούν  με τους ήρωες και να συναισθανθούν το τι συμβαίνει στην ιστορία. Ακόμα κι η αναζήτηση της ταυτότητας μπορεί να γίνεται με διαφορετικούς τρόπους για το καθένα, αλλά γίνεται από όλες τις ηλικίες κατανοητή κυριολεκτικά και μεταφορικά.

Το ενδιαφέρον είναι πως όλα τα θέματα κι οι έννοιες που θίγονται στο έργο γίνονται αντιληπτά από όλα, απλώς σε διαφορετικό βαθμό ανάλογα με την ηλικία. Σύντομα μάλιστα, θα έχουμε έτοιμο ένα γλωσσάρι και πρόσθετο εκπαιδευτικό υλικό που θα δίνεται στα σχολεία που θα μας επισκεφθούν ως τροφή για συζήτηση και περαιτέρω έρευνα.

Η συμπερίληψη και η προσβασιμότητα χαρακτηρίζουν όλες τις παραγωγές σας. Πώς έχετε ενσωματώσει αυτές τις αξίες στη συγκεκριμένη παράσταση;

Ελένη Σφετσιώρη: Η συμπερίληψη δεν είναι για εμάς μια θεωρητική θέση, αλλά τρόπος δουλειάς. Η παράσταση δημιουργήθηκε από μια ομάδα που αγκαλιάζει όλους τους ηθοποιούς. Αυτό επηρεάζει οργανικά τη σκηνική γλώσσα, τον ρυθμό, τη δομή και τη συνεργασία μας. Από τη διαδικασία των προβών μέχρι το τελικό αποτέλεσμα, η προσβασιμότητα ενσωματώνεται ως καλλιτεχνική επιλογή, όχι ως πρόσθετο στοιχείο. Το σώμα του κάθε ανθρώπου, η ιδιαιτερότητά του, γίνεται δύναμη δημιουργίας. Αυτό το βλέπει και το αισθάνεται και το κοινό: ότι ο κόσμος της Τελίτσας είναι ένας κόσμος όπου όλοι χωρούν και όλοι λάμπουν.

Αλεξάνδρα Αναστασοπούλου: Η παράσταση αυτή περιλαμβάνει διερμηνεία στην ελληνική νοηματική γλώσσα  που αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι του καλλιτεχνικού αποτελέσματος και όχι ξεχωριστό σώμα. Για όσα κωφά ή βαρήκοα άτομα δεν γνωρίζουν την ελληνική νοηματική υπάρχουν και υπέρτιτλοι. Όπου το επιτρέπει ο χώρος παρέχεται ακουστική περιγραφή της παράστασης για τυφλά άτομα ή με προβλήματα όρασης. Μετά το πέρας της τα παιδιά μπορούν να έρθουν σε επαφή με τα σκηνικά μέσω της απτικής περιήγησης. Επίσης, σε συνεννόηση με τα σχολεία ή με το εκάστοτε κοινό προσαρμόζουμε την παράσταση σε αυτό που αποκαλούμε ”relaxed performance” για άτομα με αισθητηριακές ευαισθησίες.

Ο θίασος μας αποτελείται από επαγγελματίες ανάπηρα και μη ανάπηρα άτομα, με ορατές και μη ορατές βλάβες. Προσωπικά πρώτη φορά συμμετέχω επαγγελματικά σε μια παραγωγή και κάνω αναφορά στην βλάβη μου επί σκηνής. Το θεωρώ πολύ σημαντικό. Η δική μου βλάβη είναι νευρολογική και είναι μη ορατή.

Στις πρώτες μας παραστάσεις κάποια άτομα είχαν έρθει και με είχαν βρει στα παρασκήνια για να πουν ευχαριστώ που δώσαμε βήμα για όλες τις φωνές και όλα τα σώματα πάνω στην σκηνή.

“Θα αγωνιζόμαστε μέχρι να υπάρξει χώρος στην τέχνη για όλ@.”

Ποιο είναι το μεγαλύτερο στοίχημα για μια καλλιτεχνική ομάδα που δημιουργεί παραστάσεις καθολικής προσβασιμότητας; Έχουν αλλάξει πράγματα στον χώρο του θεάτρου;

Ελένη Σφετσιώρη: Το μεγάλο στοίχημα είναι να αποδείξεις στην πράξη ότι η συμπερίληψη δεν μειώνει το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα, το ενισχύει. Να σπάσεις στερεότυπα μέσα από την ποιότητα. Ευτυχώς, βλέπουμε σιγά σιγά αλλαγές. Ο χώρος του θεάτρου αρχίζει να ανοίγει, να συζητά, να δοκιμάζει νέους τρόπους. Αλλά έχουμε ακόμη δρόμο. Η καθολική προσβασιμότητα δεν πρέπει να είναι εξαίρεση, αλλά κανόνας. Και κάθε φορά που μια ομάδα δουλεύει συλλογικά, με σεβασμό και εμπιστοσύνη, αποδεικνύει ότι αυτή η αλλαγή είναι εφικτή και αναγκαία.

Αλεξάνδρα Αναστασοπούλου: Το μεγαλύτερο στοίχημα είναι τα μέσα που καθιστούν την παράσταση καθολικά προσβάσιμη να είναι μέρος του καλλιτεχνικού αποτελέσματος, χωρίς να ξενίζουν τον ανάπηρο ή μη θεατή ή να του διασπούν την προσοχή. Επίσης μεγάλο στοίχημα είναι να βρεις παραγωγή που να μπορεί να βρει τους τρόπους να στηρίξει οικονομικά την παροχή αυτών των υπηρεσιών.

Με μεγάλη μας χαρά παρατηρούμε ότι όλο και περισσότερες παραγωγές τείνουν ή έχουν ήδη γίνει καθολικά προσβάσιμες. Αυτό αφορά το κομμάτι του κοινού. Υπάρχει όμως και το κομμάτι των καλλιτεχνών. Είναι λίγες οι σκηνές και οι σχολές που είναι καθολικά προσβάσιμες για τ@ καλλιτέχν@ και ός@ θέλουν να σπουδάσουν στις τέχνες. Θα αγωνιζόμαστε μέχρι να υπάρξει χώρος στην τέχνη για όλ@.

Τι θέλετε να κρατήσουν τα παιδιά βγαίνοντας από το θέατρο;

Ελένη Σφετσιώρη: Θέλουμε να φύγουν με την αίσθηση ότι το να είσαι ο εαυτός σου είναι κάτι όμορφο. Να νιώσουν ότι η μοναδικότητά τους είναι δύναμη και ότι τα όνειρά τους έχουν χώρο να μεγαλώσουν. Αν φεύγουν χαμογελαστά, γεμάτα φως, τραγουδώντας το τελευταίο τραγούδι της παράστασης, τότε ξέρουμε πως κάτι μέσα τους άναψε: μια μικρή “τελίτσα”, μια φλογίτσα που μπορεί να φωτίσει ολόκληρο το Σύμπαν.

Αλεξάνδρα Αναστασοπούλου: Τα παιδιά μπαίνουν στο θέατρο κουβαλώντας, τις περισσότερες φορές, τις αντιλήψεις μια στερεοτυπικής κοινωνίας. Αντιλήψεις για το τι μπορεί ή δεν μπορεί να κάνει ένα ανάπηρο σώμα, για το βάρος του, την εμφάνιση και την ταυτότητα.

Αυτό που στοχεύουμε και παρατηρούμε να συμβαίνει κατά τη διάρκεια της παράστασης που τα παιδιά γίνονται μέρος αυτής είναι η αποδόμηση αυτών των στερεοτύπων και η αποδοχή της ποικιλομορφίας. Όλο το ταξίδι της Τελίτσας , να βρει ποια πραγματικά είναι , και όλες οι συναντήσεις της με τα διαφορετικά πλάσματα του σύμπαντος έρχονται να συμπληρωθούν από την συζήτηση του τέλους. Είναι εντάξει να ψάχνω να βρω τον εαυτό μου. Είναι εντάξει να μην έχω βρει την ταυτότητά μου. Είμαι ανοιχτ@ να μάθω.

Προπώληση εισιτηρίων

Περισσότερες πληροφορίες για την παράσταση “Η Τελίτσα και το Σύμπαν”.