Συνεχίζουμε την επικοινωνία μας με τους ανθρώπους που δουλεύουν στον χώρο του θεάτρου για παιδιά. Σήμερα βρισκόμαστε στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, όπου την φετινή σεζόν απολαύσαμε την εξαιρετική παράσταση Ερωτόκριτος.

Γράφει η Εύη Κουρεμένου, Υπεύθυνη Παραγωγής της Παιδικής Σκηνής του Γυάλινου Μουσικού Θεάτρου

Όταν εργάζεσαι για το θέατρο, πόσο μάλλον για το θέατρο που απευθύνεται σε παιδιά, ξέρω και νιώθω πως υπηρετείς έναν σκοπό υψηλό. Τα μέσα που χρησιμοποιείς ή οι διαδικασίες που ακολουθείς μπορεί να μη σε καθιστούν καλλιτέχνη, σίγουρα όμως προϋποθέτουν μια κάποια ικανότητα. Αυτή του να βρίσκεις λύσεις και να αφήνεις χώρο διακριτικά. Το θέατρο, μεταξύ άλλων σπουδαίων, είναι η τέχνη αυτού που συμβαίνει «εδώ» και «τώρα» στη σκηνή και για όσο διαρκεί αυτή η συνάντηση ηθοποιών και θεατών. Το θέατρο για παιδιά όμως είναι και η «τέχνη» όλων αυτών που προηγήθηκαν αλλά και αυτών που ακολουθούν μετά το τέλος της παράστασης, όσο σπάνια κι αν κάποιος αναρωτηθεί, πόσο μάλλον να θαυμάσει.

Είναι για παράδειγμα με «σειρά μη εμφάνισης»…

Η «τέχνη» της υπομονής… Της καθαρίστριας, που θα έχει εξασφαλίσει ότι η σκηνή, τα καθίσματα, οι τουαλέτες, το φουαγιέ, ακόμη και τα τζάμια του θεάτρου είναι καθαρά για να μπουν τα αποτυπώματα της νέας μέρας που ξεκινά (στο θέατρο τα παιδιά επινοούν μοναδικούς τρόπους να λένε «καλημέρα», «αντίο», «ήμουν κι εγώ εδώ»).

Είναι η «τέχνη» της συγκέντρωσης… Του ταμία, που θα χαμογελάσει με ειλικρίνεια σε όλες τις μικρές που επιδεικνύουν περιχαρείς το φόρεμά τους ή το καινούριο αυτοκινητάκι την Κυριακή, παρά την αγωνία ότι μπορεί να κάνει λάθος υπολογισμό.

Η «τέχνη» της παρατήρησης… Του ταξιθέτη, που μέσα στους πολλούς εντοπίζει σε δευτερόλεπτα αυτόν που δε φτάνει να ανέβει στο κάθισμα και τον βοηθά.  Αυτόν που δέχεται bullying, αλλά κι αυτόν που η επιστροφή από την τουαλέτα του φάνηκε λαβύρινθος, ή ακόμα αυτόν που κλαίει γιατί του έπεσε το μήλο.

Η «τέχνης» της επιμονής…  Του υπεύθυνου σκηνής, που κάθε μέρα, μετά το «πάρτυ» και τον απόηχο των παιδικών φωνών, θα ξεστήσει και θα φυλάξει τα σκηνικά.  Μόνος.  Και την επόμενη μέρα το πρωί θα τα ξαναστήσει με λεπτομέρεια σα να πρόκειται να μείνουν εκεί για πάντα (δηλαδή για μιάμιση ώρα).

Η «τέχνη» της αφάνειας…  Των ηλεκτρολόγων και των ηχοληπτών, που μένουν στο σκοτάδι και την ησυχία. Που στη διάρκεια της παράστασης ταυτίζονται με παιδικά μάτια και αυτιά και κάθε χρόνο αναπτύσσουν μια νέα γλώσσα για να διακρίνουν από ένα βλεφάρισμα των ηθοποιών το «χαμήλωσε λίγο την κιθάρα» από το «κάνει ζέστη!».  

Η «τέχνη» της πειθούς…  Αυτών που εργάζονται στα γραφεία προώθησης της παράστασης σε σχολεία.  Αυτών που τέσσερις μήνες πριν την πρεμιέρα, και μόνο με την ιδέα του έργου, χωρίς παρτιτούρες, χωρίς κείμενο, ανεβαίνουν σε μια άλλη σκηνή  κρατώντας το τηλέφωνο για να κάνουν προκρατήσεις.  Αυτών που παλεύουν με το «μόνο μια παράσταση θα δούμε φέτος», ή το «δεν ταιριάζει στον προγραμματισμό μας», το «δεν προλάβαμε να δώσουμε εγκαίρως τις δηλώσεις συμμετοχής», ή «δυστυχώς δεν έχουμε αρκετά χρήματα»,  «κυκλοφορεί γαστρεντερίτιδα»…  Αυτών που ακόμα κι ένα μήνα πριν τη λήξη, προσπαθούν να συμπληρώσουν εκείνες τις πενήντα θέσεις σε μια Δευτέρα του Απρίλη.

Η «τέχνη» της επικοινωνίας…  Των υπεύθυνων δημοσίων σχέσεων, που σε μία σεζόν, έχουν γράψει, έχουν σκίσει, έχουν τροποποιήσει χιλιάδες δελτία τύπου, έχουν επαναληφθεί και επιμείνει ευφάνταστα κι αφάνταστα, αλλά σε όλες τις περιπτώσεις έχουν προφέρει ή έχουν πληκτρολογήσει με χαρά τα ονόματα των καλλιτεχνών, όσο ποτέ το δικό τους σε μια ολόκληρη ζωή.

Η «τέχνη» της ισορροπίας…  Αυτών που πρέπει να διαχειριστούν τις προσωπικότητες πίσω από όλες τις παραπάνω «τέχνες», καθώς και των θεατών αλλά και τα τεχνάσματα των μικρών. Και ίσως στο τέλος της μέρας καταφέρουν να θυμηθούν τη δική τους προσωπικότητα.  Αυτών που είναι ο μεσαίος κόμπος στη διελκυστίνδα. Που κάθε πρωί θα πρέπει να μετρήσουν αν όλοι οι κρίκοι της αλυσίδας είναι συμπαγείς και ενωμένοι.

Και τέλος…

Η «τέχνη» του ρίσκου… Του παραγωγού που θα βάλει τα χρήματά του με την προοπτική να αυξηθούν. Αυτού που δίνοντας δουλειά σταθερά σε τριάντα και άλλους τόσους περιστασιακά, θα δεχτεί να επενδύσει σε κάτι που εξ ορισμού είναι επισφαλές. Γιατί μπορεί απλώς και εντίμως, αυτή τη φορά να «μη μας βγήκε», γιατί μπορεί κάτι άλλο «να ήταν λίιιιγο καλύτερο» και πόσα άλλα «γιατί»…. Εσχάτως μάλιστα…. και για «γιατί» επιστημονικής φαντασίας…  Στατιστικά να το δούμε, ΠΟΣΕΣ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΕΣ ΥΠΑΡΧΟΥΝ ΝΑ έχει γίνει lock down και να κινδυνεύει όλος ο πλανήτης από έναν αόρατο εχθρό κι εσύ θέατρο για παιδιά και όποιες τέχνες περιλαμβάνεις να μην υπάρχεις ως είδος για κάποιο διάστημα;

Πολλοί από εμάς που εργαζόμαστε στο θέατρο για παιδιά είμαστε σε σοκ… Άλλοι το αποδέχτηκαν και επεξεργάζονται λύσεις. Μάλλον γιατί έχουμε μια κάποια ευλογία έναντι των υπολοίπων. Έχουμε υπάρξει πολύ κοντά, όχι μόνο σε καλλιτέχνες αλλά, κυρίως, σε παιδιά. Έχουμε συντηρήσει ικανότητες δικές τους. Ευελιξία, τρυφεράδα, προσαρμοστικότητα, τόλμη και αισιοδοξία. 

Αισιοδοξία έχω λοιπόν πως όσοι με σεβασμό ασχολούμαστε με το θέατρο για παιδιά θα είμαστε κατανοητικοί, υπομονετικοί και ψύχραιμοι. Θα προσαρμοστούμε. Δε θα καταφύγουμε σε αδικίες, ή σε κακότεχνες και πρόχειρες συμβιβαστικές λύσεις προκειμένου να διασωθούμε εις βάρος του θεάτρου ή εις βάρος των παιδιών. Έχω αισιοδοξία πως αμέσως μόλις νιώσουμε ασφαλείς, εργαζόμενοι, γονείς, εκπαιδευτικοί, θα δούμε τις παιδικές σκηνές να ανθίζουν και πάλι, πόσο μάλλον αυτές που πραγματικά το αξίζουν.

Ως τότε όμως, πρέπει να συντηρήσουμε τους ανθρώπους μας. Τους καλλιτέχνες μας και όλες τις «τέχνες» μας. Στο δικό μας “εδώ και τώρα”, οι παιδικές σκηνές χρειάζονται στήριξη από το κράτος. Με δεδομένο ότι αν κανείς αγωνιά μια φορά για τον εαυτό του, αγωνιά χίλιες για το παιδί του, το θέατρο για παιδιά θα έχει μεγαλύτερη ύφεση από ό,τι αυτό των ενηλίκων. Το πλήγμα είναι κυριολεκτικά ριζικό.  Θα έπρεπε να θεωρείται αυτονόητο ότι lock down σε σχολεία σημαίνει lock down σε παιδικές σκηνές. Είναι απαραίτητο να αναγνωριστεί ότι, όχι μόνο με απαγόρευση,  αλλά ακόμη και με επίσημη σύσταση για αποφυγή κλειστών χώρων, τα θέατρα για παιδιά κλείνουν και μάλιστα χωρίς να προβλέπεται κρατική αποζημίωση.  Τα θέατρα είναι οι άνθρωποί τους…  Κι οι άνθρωποι δεν «ανθίζουν» ούτε κλειστοί, ούτε άνεργοι και ιδίως ούτε καταργημένοι, όσες και όποιες τέχνες κι αν κατέχουν.

Η Εύη Κουρεμένου σπούδασε Ψυχολογία στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και τα τελευταία δώδεκα χρόνια ασχολείται με την οργάνωση και εκτέλεση παραγωγής δεκάδων παραστάσεων και δράσεων για παιδιά. Ενδεικτικά εργάστηκε για τις παραστάσεις: «Ερωτόκριτος», Διασκευή – Σκηνοθεσία: Ελένη Βλάχου, «Ο Έμπορος της Βενετίας», Διασκευή – Σκηνοθεσία: Ελένη Βλάχου, «Σέρλοκ Χολμς – ένα μυστήριο με νόημα», Διασκευή – Σκηνοθεσία: Ντίνα Σταματοπούλου, «Φωτεινό Δωμάτιο», Διασκευή – Σκηνοθεσία: Ντίνα Σταματοπούλου, όλες στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο και «Ιστορίες Άνω Κάτω» (Θέατρο Τζένη Καρέζη), Διασκευή – Σκηνοθεσία: Μαρία Σαββίδου. Την τελευταία πενταετία είναι υπεύθυνη της Παιδικής Σκηνής του Γυάλινου Μουσικού Θεάτρου.