Συχνά ακούμε για τη λογοθεραπεία και για το πόσο χρήσιμη μπορεί να είναι σε παιδιά με δυσκολίες σε θέματα ομιλίας ή επικοινωνίας, αλλά και με νευρογενείς διαταραχές ομιλίας, όπως η αφασία.

Πολλές φορές ακούμε, επίσης, τον όρο «γλωσσικές διαταραχές», αλλά και «καθυστέρηση λόγου και ομιλίας». Πώς όμως θα καταλάβετε ότι το παιδί σας διαφέρει από το μέσο όρο; Ας δούμε τα πράγματα με τη σειρά.

Τι είναι η λογοθεραπεία;

Μιλώντας για λογοθεραπεία, εννοούμε την επιστήμη που ασχολείται με την αξιολόγηση και τη διάγνωση, τη θεραπεία, αλλά και την πρόληψη των διαταραχών λόγου, ομιλίας, επικοινωνίας, φωνής και κατάποσης παιδιών και ενηλίκων.

Όταν χρησιμοποιούμε τον όρο «καθυστέρηση», εννοούμε ότι έχει αναπτυχθεί φυσιολογικά η ομιλία, ο λόγος του παιδιού έχει καθυστερήσει όμως σε σχέση με τα παιδιά της ίδιας ηλικίας.

Όταν, πάλι, χρησιμοποιούμε τον όρο «γλωσσικές διαταραχές», μιλάμε για ένα παιδί, του οποίου η ομιλία έχει απόκλιση από ό,τι θεωρείται φυσιολογικό, σε σχέση με την ομιλία των παιδιών της ηλικίας του. 

Οι διαταραχές στα παιδιά, με τις οποίες ασχολείται η λογοθεραπεία, είναι η καθυστέρηση ομιλίας και λόγου, οι αναπτυξιακές γλωσσικές διαταραχές, οι μαθησιακές διαταραχές, οι αρθρωτικές διαταραχές/δυσαρθρία, ο αυτισμός, η ειδική γλωσσική διαταραχή SLI, οι δυσφωνίες, η επίκτητη παιδική αφασία, η διαταραχή της ροής της ομιλίας (τραυλισμός), οι διαταραχές φωνής και ομιλίας λόγω βαρηκοΐας/κώφωσης, οι νευρολογικές διαταραχές, τα σύνδρομα και η νοητική υστέρηση, οι διαταραχές κατάποσης (δυσφαγία), οι κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες, τα προβλήματα μετά από χειρουργικές επεμβάσεις κεφαλής και τραχήλου, όπως η λαρυγγεκτομή.

Πώς θα καταλάβετε ότι το παιδί σας θα χρειαστεί λογοθεραπεία;

Αν το παιδί σας δυσκολεύεται σε ένα από τα παρακάτω, καλύτερα να κλείσετε ραντεβού με ένα λογοθεραπευτή, για να κάνει αξιολόγηση και διάγνωση του προβλήματος του παιδιού:        

• Δυσκολεύεται να εκφραστεί με τις σωστές λέξεις και να περιγράψει απλά γεγονότα, να ξεκινήσει και να διατηρήσει μια συζήτηση, να σχηματίσει προτάσεις, να καταλάβει σύνθετες προτάσεις ή οδηγίες, κάνει εκφραστικά, συντακτικά και γραμματικά λάθη, όπως λάθος χρήση των καταλήξεων ή των άρθρων.
• Μπερδεύει τους ήχους μέσα στις λέξεις, παραλείπει ήχους μέσα στις λέξεις, δεν αρθρώνει σωστά ή δεν παράγει καθόλου κάποιους ήχους (π.χ. ρ, σ)
• Του είναι πολύ δύσκολο να ξεκινήσει τη φράση του, επαναλαμβάνει ήχους ή συλλαβές, κολλάει σε κάποιους ήχους, τραυλίζει, επιμηκύνει ήχους ή συλλαβές.
• Το παιδί δεν παράγει καθόλου ομιλία, ενώ έπρεπε να είχε μιλήσει σύμφωνα με την ηλικία του, ή παράγει λόγο, αλλά δεν είναι κατανοητός στο σχολικό του περιβάλλον.
• Το παιδί δεν επικοινωνεί μαζί σας, δεν διατηρεί οπτική επαφή κατά τη συνομιλία, δεν ανταποκρίνεται στο όνομά του, αδιαφορεί για την αλληλεπίδραση με άλλους ή δεν καταλαβαίνει αυτά που του λέτε. Ακόμη και αν φαίνεται να καταλαβαίνει τα πάντα και ακολουθεί εντολές, η έλλειψη επικοινωνίας είναι ένα πρόβλημα που χρειάζεται διερεύνηση.

Από ποια ηλικία είναι καλύτερα να ξεκινήσει λογοθεραπεία το παιδί;

Το πότε θα ξεκινήσει εξαρτάται από το είδος του προβλήματος. Αν έχει κάποιο σύνδρομο ή μια νευρολογική διαταραχή, η λογοθεραπεία μπορεί να ξεκινήσει από τους πρώτους μήνες της ζωής του. Αν, όμως, ένα παιδί, για παράδειγμα, δεν λέει κάποιον ήχο (φώνημα), καλό είναι να ξεκινήσει η παρέμβαση από την ηλικία που το συγκεκριμένο φώνημα έχει σχηματιστεί στην πλειονότητα των παιδιών. Υπάρχουν κάποια γλωσσικά ορόσημα, τα οποία χρησιμεύουν σαν δείκτες, για να βρεθεί το επίπεδο της γλωσσικής ανάπτυξης του παιδιού σε σχέση με το αναμενόμενο, βάσει ηλικίας.

Η απόκλιση από αυτά τα ορόσημα είναι μία ένδειξη ότι θα πρέπει να δει το παιδί ένας λογοθεραπευτής, να κάνει αξιολόγηση και να ξεκινήσει λογοθεραπεία. Είναι ιδιαίτερα σημαντική η πρώιμη παρέμβαση, για να είναι το παιδί προετοιμασμένο για την Α’ Δημοτικού και να μην αντιμετωπίσει μαθησιακές δυσκολίες, λόγω των γλωσσικών προβλημάτων του, στα μαθήματά του, στη διαδικασία της κατανόησης και της εκμάθησης, αλλά να μην έχει και πρόβλημα στο συναισθηματικό κομμάτι, αν αισθάνεται μειονεκτικά σε σχέση με τους συνομηλίκους του. Σε γενικές γραμμές, όσο νωρίτερα αρχίσει η λογοθεραπευτική παρέμβαση, τόσο πιο αποτελεσματική θα είναι.

Ποιος ο ρόλος του λογοθεραπευτή;

Πολλά παιδιά δυσκολεύονται να παράγουν κάποιους ήχους, να πουν, δηλαδή, καθαρά κάποια γράμματα, όταν βρίσκονται στην προσχολική ηλικία.

Αυτό συνήθως οφείλεται στην κακή τοποθέτηση της γλώσσας σε σχέση με τα δόντια, με τα οποία παράγονται οι ήχοι, δηλαδή το παιδί δεν ακολουθεί το σωστό τρόπο παραγωγής κάθε ήχου, πράγμα το οποίο μπορεί να οφείλεται και σε ελλιπή έλεγχο των μυών του προσώπου του.

Ο λογοθεραπευτής χρησιμοποιεί μεθόδους και τεχνικές που θα βοηθήσουν το παιδί να παράγει σωστά τους ήχους.

Κάθε πρόβλημα στην ομιλία ενός παιδιού θα πρέπει να αξιολογείται από το λογοθεραπευτή με κριτήριο την ηλικία του. Αν ένα παιδί συνεχίζει να χρησιμοποιεί μια απλοποιημένη εκφορά του λόγου, την οποία θα έπρεπε να έχει σταματήσει μέχρι και ένα χρόνο πριν, υπάρχει θέμα. Ο λογοθεραπευτής θα αξιολογήσει τη φωνητική και φωνολογική εξέλιξη του παιδιού και θα προτείνει συνεδρίες για λογοθεραπεία, αν το κρίνει απαραίτητο.

Τι μπορείτε να κάνετε για ενισχύσετε τις προσπάθειες του παιδιού σας;

• Μιλάτε του καθαρά και αργά, και όχι «μωρουδίστικα». Μην επαναλαμβάνετε τα λάθη του, όσο χαριτωμένα και αν ακούγονται.
• Δημιουργήστε για το παιδί σας ένα περιβάλλον πλούσιο σε λεκτικά ερεθίσματα, από τη βρεφική ηλικία.
• Επιβραβεύετε τις προσπάθειες που κάνει για τη βελτίωση του λόγου του.
• Προσπαθήστε να εμπλουτίσετε το λεξιλόγιό του με λέξεις που χρησιμοποιείτε καθημερινά.
• Βοηθήστε το παιδί να εκφράζει τα συναισθήματά του και τις ιδέες του, χωρίς δισταγμό.
• Μην διορθώνετε διαρκώς τα γλωσσικά λάθη του, απλά επαναλάβετε τη λέξη με το σωστό τρόπο, δίνοντας το καλό παράδειγμα, διατηρώντας πάντα οπτική επαφή με το παιδί.
• Δημιουργήστε μια καλή σχέση και επικοινωνία με το παιδί σας, χωρίς να το πιέζετε να σταματήσει να κάνει λάθη ή να επαναλάβει το σωστό τρόπο εκφοράς του λόγου, που υποδείξατε.

Πώς θα βοηθήσετε τη διαδικασία της λογοθεραπείας;

• Μην επαναπαυτείτε στην λογοθεραπεία αλλά συνεργαστείτε και με τους άλλους επαγγελματίες υγείας τους οποίους θα σας προτείνει ο λογοθεραπευτής σας, αν το κρίνει απαραίτητο, όπως εργοθεραπευτές και ψυχολόγους, ούτως ώστε ο καθένας να συμβάλει στο καλύτερο αποτέλεσμα της θεραπείας.
• Μην ξεχνάτε ότι η δουλειά που γίνεται σε μια λογοθεραπευτική συνεδρία δεν τελειώνει εκεί. Είναι σημαντικό, αυτά που μαθαίνονται στο κέντρο να δουλεύονται και στο σπίτι, για να υπάρχει γενίκευση των αποτελεσμάτων της θεραπείας και της ορθής εκφοράς του λόγου. Ο λογοθεραπευτής θα σας εξηγήσει πώς ακριβώς μπορείτε να βοηθήσετε κι εσείς, ώστε να φτάσει το παιδί γρηγορότερα στο επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά και να το διατηρήσει στην καθημερινότητά του.
• Μη μεταφέρετε το άγχος σας στο παιδί, αν θεωρείτε ότι αργείτε να δείτε αποτελέσματα, γιατί μπορεί να του δημιουργήσετε πρόβλημα και να το μπλοκάρετε. Κάθε παιδί είναι μοναδικό, και έτσι πρέπει να αντιμετωπίζεται.

Πηγή: Χρυσός Οδηγός