Σήμερα ταξιδεύουμε στην Πελοπόννησο. Πάρτε μαζί σας καπέλα, νερό και φαγητό και απολαύστε μια μοναδική εκδρομή σε έναν από τους πιο επιβλητικούς ναούς της αρχαίας Ελλάδας, τον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα. 

– Πάμε να δούμε έναν από τους πιο μεγάλους και επιβλητικούς ναούς της αρχαίας Ελλάδας; Βρίσκεται στις Βάσσες.

– Ναιαιαιαιαιαι!

– Τέλεια! Ξέρετε, ο ναός αυτός, αφιερωμένος στον Επικούριο Απόλλωνα, είναι το πρώτο από τα μνημεία της Ελλάδας που αναγνωρίστηκε από την UNESCO ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς!

– Πώς τον είπες τον Απόλλωνα; Πικούριο;

– Επικούριο. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Απόλλωνας είχε βοηθήσει τους κατοίκους της περιοχής, τους είχε επικουρήσει, όπως θα λέγαμε στα αρχαία ελληνικά, στον πόλεμο που είχαν με τους Σπαρτιάτες το 659 π.Χ. Μια άλλη εκδοχή είναι πως ο Απόλλωνας τους είχε βοηθήσει να μην εξαπλωθεί η επιδημία που είχε πλήξει την περιοχή στα χρόνια του Πελοποννησιακού πολέμου. Όπως και να χει ο Απόλλωνας πίστευαν πως τους είχε βοηθήσει. Γι’ αυτό αποφάσισαν να αφιερώσουν το ναό στον Επικούριο, όπως τον ονόμασαν, Απόλλωνα.

– Δηλαδή, στον Απόλλωνα τον βοηθό;

– Κάπως έτσι.

– Και η ουνέσκο τι είναι;

– Ο παγκόσμιος οργανισμός που ασχολείται κυρίως με θέματα εκπαίδευσης, επιστήμης και πολιτισμού. Έχει φτιάξει έναν κατάλογο με τα πιο σημαντικά μνημεία του κόσμου!

Περνάμε λαγκάδια και βουνά, δάση και ποτάμια ανηφορίζοντας προς τις Βάσσες.

– Βάσσες σημαίνει κάτι;

– Ναι. Βάσσες ή βήσσες, ονομάζονταν στα αρχαία ελληνικά οι μικρές κοιλάδες. Στο μέρος που πάμε έχει πολλές μικρές κοιλάδες, ανάμεσα σε βράχια. Εκεί κοντά ήταν κάποτε η αρχαία πόλη της Φιγάλειας. Οι κάτοικοι της πόλης, οι Φιγαλείς, έχτισαν, σε απόσταση 13 χιλιομέτρων από την πόλη τους, έναν ναό προς τιμήν του θεού Απόλλωνα, σε υψόμετρο 1.130 μέτρα!

– Πόσο παλιός είναι ο ναός που θα δούμε;

– Οι μελετητές υπολογίζουν πως χτίστηκε περίπου το 420-400 π.Χ.

– Ωωωωω! Δηλαδή, περίπου 2.420 χρόνια πριν;

– Ναι. Αλλά φαίνεται πως η πρώτη του αρχιτεκτονική φάση ήταν ακόμη παλιότερη, κάπου στα τέλη του 7ου αιώνα, άλλα 250 χρόνια παλιότερα… Ο αρχιτέκτονας του ναού που θα δούμε θεωρείται πως είναι ο Ικτίνος, ένας από τους δύο αρχιτέκτονες που έχτισαν και τον Παρθενώνα στην Ακρόπολη.

Φτάνοντας πια στον προορισμό μας, τα παιδιά κοιτούν όλο έκπληξη το γιγάντιο άσπρο σκέπαστρο που καλύπτει το ναό.

– Μα που είναι ο ναός; Αυτό είναι σαν μια τεράστια σκηνή για τσίρκο, παρατηρεί ο Άλκης!

– Πρέπει να σας πω πως ο ναός αυτός έχει πάθει σημαντικές ζημιές, από την εγκατάλειψη αιώνων, από σεισμούς, από τις καιρικές συνθήκες. Εδώ και πολλά χρόνια ειδική ομάδα επιστημόνων εργάζεται για να συντηρήσει και να αποκαταστήσει, όσο γίνεται, το μνημείο. Πριν από 30 χρόνια περίπου μπήκε και αυτό το στέγαστρο για να προστατεύει το ναό από τις πολύ κακές καιρικές συνθήκες, χιόνια και παγετό το χειμώνα, καύσωνα το καλοκαίρι.

Περνώντας κάτω από το στέγαστρο, βρεθήκαμε πια μπροστά στον επιβλητικό ναό!

– Ουάου, είναι τεράστιος!

Μετράνε τους κίονες στις στενές και τις μακρές πλευρές, 6 στις στενές, 15 στις μακρές. Ο Άρης κάνει πρόχειρους υπολογισμούς.

– 42 κίονες, χωρίς να μετρήσω αυτούς που είναι στο εσωτερικό! Αλλά δεν είναι μαρμάρινοι. Από τι είναι φτιαγμένοι;

– Από ανοιχτόχρωμο τοπικό ασβεστόλιθο. Εδώ κοντά έχουν βρεθεί τα αρχαία λατομεία, από όπου εξορύχθηκε το υλικό για την κατασκευή του. Δείτε όμως πιο ψηλά. Μερικά σημεία της οροφής και τα κιονόκρανα στην εσωτερική σειρά των κιόνων είναι από μάρμαρο. Μαρμάρινες είναι και οι πλάκες με τη γλυπτή διακόσμηση που είχε ο ναός.

– Δε βλέπω πλάκες με διακόσμηση…

– Ναι, δεν είναι εδώ. Πριν από 200 περίπου χρόνια, όταν έγιναν εδώ οι πρώτες ανασκαφές από ξένους αρχαιόφιλους, βρέθηκαν στο εσωτερικού του ναού οι μαρμάρινες διακοσμημένες πλάκες που αποτελούσαν αρχικά τη διακοσμητική ζώνη πάνω από τους κίονες στο μέσα τμήμα του ναού, το σηκό. Ελάτε να δούμε αυτήν την πινακίδα. Βλέπετε; Οι 23 μαρμάρινες πλάκες, σχημάτιζαν μια ζώνη που είχε συνολικό μήκος 31 μέτρα. Στις 12 απεικονίζεται η Αμαζονομαχία και στις υπόλοιπες 11 η Κενταυρομαχία.

– Α, οι ιστορίες από τη μυθολογία! Τι όμορφες παραστάσεις! Και πού είναι τώρα αυτές οι μαρμάρινες πλάκες;

– Στο Βρετανικό Μουσείο, στο Λονδίνο.

– Όπως και τα γλυπτά του Παρθενώνα; Ο Έλγιν θα τα πήρε κι αυτά, λέει κατσουφιασμένος ο Άρης.

– Δεν ήταν ο Έλγιν εδώ, αλλά έγινε με παρόμοιο τρόπο. Αυτοί που έκαναν εδώ τις ανασκαφές μετέφεραν τα γλυπτά στα παράλια του Ιονίου κι από κει στη Ζάκυνθο. Είχαν συνεννοηθεί γι αυτό με τον Βελή πασά, που ήταν τότε ο διοικητής της Πελοποννήσου. Θυμάστε ότι τότε, η περιοχή αυτή ήταν στα χέρια των Οθωμανών. Αργότερα έγιναν και άλλες ανασκαφές και ό,τι βρέθηκε είναι στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο.

Αποφύγαμε τα πιο σύνθετα θέματα για τις αρχιτεκτονικές πρωτοτυπίες του ναού, που τον καθιστούν μοναδικό μνημείο στην ιστορία της αρχαίας ελληνικής αρχιτεκτονικής. Τα παιδιά, ωστόσο, παρακολούθησαν με μεγάλο ενδιαφέρον το μικρής διάρκειας βίντεο που προβάλλεται στο χώρο, σχετικά με την ιστορία και τις αναστηλωτικές εργασίες που πραγματοποιούνται στο ναό.

Λίγο πριν βγούμε από το στέγαστρο, ο Άλκης μας φώναξε όλους θριαμβευτικά:

– Ελάτε να γνωρίσετε τον μόνιμο κάτοικο του ναού! Είναι ο μόνος που μπορεί να μπαινοβγαίνει από τα σκοινιά που δε μας αφήνουν να μπούμε πιο μέσα!

Το παιχνίδι αναζήτησης σαυρών συνεχίστηκε με αμείωτο ενδιαφέρον και στον περιβάλλοντα χώρο!

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τον ναό και την ιστορία του μπορείτε να πατήσετε εδώ.

Καλό θα είναι πριν την επίσκεψή σας να επικοινωνήσετε με την Εφορεία Αρχαιοτήτων Ηλείας, στο τηλέφωνο 26260 22275, για να ενημερωθείτε για το ωράριο λειτουργίας.

Μπορείτε να περπατήσετε και να εξερευνήσετε την περιοχή γύρω από τον ναό. Η θέα είναι εντυπωσιακή!

Στον περιβάλλοντα χώρο υπάρχουν και αρκετά σκιερά σημεία με τραπέζια, όπου μπορείτε να κάτσετε, να δροσιστείτε και να ξεκουραστείτε πριν συνεχίσετε την εκδρομή σας.

Σε κοντινή απόσταση από τον Ναό του Επικούριου Απόλλωνα βρίσκεται η πανέμορφη Ανδρίτσαινα.