Έχετε παρατηρήσει τον τελευταίο καιρό το νηπιακής ηλικίας παιδί σας να εμφανίζει συχνές κρίσεις θυμού και να έχει νεύρα; Νιώθετε συχνά ανίσχυροι και αμήχανοι, ειδικά όταν αυτές οι κρίσεις ξεκινάνε και κλιμακώνονται σε δημόσιο χώρο, μπροστά σε κόσμο; Αναρωτιέστε αν είναι φυσιολογικό και πώς μπορείτε να τις αντιμετωπίσετε;

Γιατί τα παιδιά έχουν κρίσεις θυμού;

Τα παιδιά θυμώνουν συχνά, όπως συμβαίνει και σε ανθρώπους όλων των ηλικιών. Ειδικά το ξέσπασμα του νηπίου οφείλεται στην αδυναμία του, εκείνη την ώρα, να διαχειριστεί τα ερεθίσματα του περιβάλλοντος, αλλά και τα δικά του αρνητικά συναισθήματα. Αυτό γίνεται δυσκολότερο, επειδή δεν μπορεί, λόγω ηλικίας, να μιλήσει (ο εγκέφαλός του δεν έχει ακόμα σχηματιστεί πλήρως και ο λόγος του είναι περιορισμένος), να περιγράψει τι ακριβώς αισθάνεται και να διεκδικήσει αυτό που θέλει. Έτσι οι γονείς του δεν μπορούν να το καταλάβουν και εκείνο αισθάνεται θλίψη και απογοήτευση, αντιδρώντας με νεύρα, φωνές και εν τέλει με κρίσεις θυμού.

Όλα τα ανθρώπινα συναισθήματα έχουν λογική και χρησιμεύουν κάπου.

Ο θυμός, για παράδειγμα, είναι αυτό που φαίνεται στους έξω, ενώ, στην πραγματικότητα, οι αιτίες του βρίσκονται σε άλλα, βαθύτερα συναισθήματα, όπως ο φόβος, η ζήλια, ο πόνος ή η απογοήτευση. Όταν αυτά είναι έντονα και δεν τα αντέχει πια, το παιδί θυμώνει, για να μπορέσουν αυτά τα συναισθήματα να εκτονωθούν. Έτσι, όταν το παιδί νιώθει ότι απειλείται συναισθηματικά, επιτίθεται, χρησιμοποιώντας το θυμό. Είναι χρήσιμος αυτός ο θυμός, γιατί, μόνο όταν το παιδί, θυμώνοντας, βιώσει τη θλίψη για το παιχνίδι που χάλασε, τον πόνο για την μητέρα του που το αδίκησε, την ντροπή για το ότι ο συμμαθητής του το κορόιδεψε, θα μπορέσει να συνεχίσει τη ζωή του και να το ξεπεράσει.

Τα μικρά παιδιά παρουσιάζουν συχνά κρίσεις θυμού (tantrums), κρίσεις υστερίας και «πείσματα», που κορυφώνονται μεταξύ 2 και 3 χρονών, στην πρώτη νηπιακή ηλικία, ενώ, σε κάποιες περιπτώσεις, συνεχίζουν και μέχρι την παιδική ηλικία του παιδιού. Μέχρι το νηπιαγωγείο, τα παιδιά συνήθως είναι σε θέση να ελέγχουν την έκκριση χημικών ουσιών στο σώμα τους, όπως της αδρεναλίνης, όταν θυμώνουν, για να μπορούν να ηρεμούν μόνα τους.

Για να φτάσει, όμως, το παιδί σε αυτό το επίπεδο, χρειάζεται και τη βοήθειά σας, ενώ όλα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα παραδείγματα που παίρνει από εσάς. Οι γονείς είναι πάντα το καλύτερο παράδειγμα για τα παιδιά τους: Όταν ο θυμός σε ένα σπίτι αντιμετωπίζεται με σωστό τρόπο, τότε θα μάθουν και τα παιδιά να διαχειρίζονται και τις δικές τους κρίσεις θυμού καλύτερα.

Τρόποι για να διαχειριστείτε τις κρίσεις θυμού

Υπάρχουν τρόποι για να σταθείτε δίπλα στο παιδί σας την ώρα των εκρήξεων, αλλά και μετά από αυτές, για να μπορέσετε να χτίσετε μια καλύτερη και ουσιαστικότερη σχέση επικοινωνίας μαζί του.

1.Να έχετε κατά νου ότι όλα τα συναισθήματα είναι αποδεκτά, ακόμα κι ο θυμός. Αυτό που πρέπει να προσέξετε και να περιορίσετε είναι οι πράξεις που απορρέουν από αυτόν. Γι’ αυτό και πρέπει να βάλετε όρια στο παιδί. Δεν μπορείτε να είστε ανεκτικοί σε ό,τι κι αν κάνει. Το ότι επιτρέπονται όλα τα συναισθήματα δεν σημαίνει ότι επιτρέπονται και οι πράξεις που βλάπτουν τους άλλους. Εξηγήστε στο παιδί ότι καταλαβαίνετε την έκρηξή του, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι μπορεί να χτυπήσει εσάς, τα αδέρφια του ή τους φίλους του, να πετάξει τα παιχνίδια του κάτω ή να σπάσει αντικείμενα, πάνω στο θυμό του.

2. Τα παιδιά δεν μπορούν να ηρεμήσουν κατά τη διάρκεια της κρίσης θυμού. Ο θυμός είναι ένα ένστικτο, γι’ αυτό είναι πολύ δύσκολο το παιδί να ακούσει τις παραινέσεις μας για ηρεμία. Δεν θα ωφελήσει, λοιπόν, να του πούμε απλώς να ηρεμήσει, θα το βοηθήσει, όμως, το να το αγγίξουμε τρυφερά και να του μιλήσουμε ήρεμα.

Αναγνωρίστε αυτό που συνέβη και επιτρέψτε του να κλάψει και να είναι λυπημένο, επιβεβαιώνοντάς του ότι όλοι έχουν ανάγκη να κλάψουν κάποιες φορές. Μην υποτιμάτε τα συναισθήματα του παιδιού σας. Μπορεί να σας φαίνεται αστείο, όταν το παιδί σας παθαίνει κρίσεις θυμού γιατί του βάλατε γάλα στο λάθος χρώμα ποτηριού ή επειδή το μπισκότο του έσπασε, αλλά για το νήπιο είναι πολύ σημαντικό εκείνη τη στιγμή.

Αντί να του εξηγήσετε με επιχειρήματα πόσο ασήμαντο είναι αυτό που συνέβη, προσπαθήστε να αποδεχτείτε το έντονο συναίσθημά του και να το κάνετε να νιώσει ότι το καταλαβαίνετε και συμπάσχετε. Με αυτό τον τρόπο, θα δημιουργήσετε μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί.

3. Αποστασιοποιηθείτε και διατηρήστε τον αυτοέλεγχό σας. Αυτό που θα φέρει αποτέλεσμα και θα βοηθήσει το παιδί να αποφορτιστεί είναι το να μείνουμε εμείς ψύχραιμοι και να μην παρασυρθούμε, αντιμετωπίζοντας το ξέσπασμά του με δικό μας ξέσπασμα θυμού.

Θυμηθείτε πως δεν είναι αγώνας εξουσίας, αλλά εκπαίδευση παιδιού! Ακόμα κι αν πει φράσεις όπως: «Σε μισώ» ή «Είσαι κακιά», απλά αγνοήστε τες. Αν αρχίσετε να του φωνάζετε, θα χειροτερέψετε τα πράγματα. Η βία, λεκτική ή σωματική, πρέπει να αποφεύγεται, αφού μόνο κακό μπορεί να κάνει. Και επειδή «η βία φέρνει βία», ασκώντας την, τη διδάσκετε στο παιδί σαν μέσο για να επιτύχει το σκοπό του.

Η δική σας σταθερότητα θα βοηθήσει το παιδί να επανέλθει σε κατάσταση ηρεμίας και αυτοελέγχου, να αισθανθεί ασφαλές, και, σταδιακά, να αρχίσει να ελέγχει τα συναισθήματά του και να μάθει να ηρεμεί τον εαυτό του, σε ανάλογα ξεσπάσματα στο μέλλον. Μη νομίσετε ότι, μένοντας δίπλα του με ηρεμία, θα ενθαρρύνετε τις κρίσεις θυμού ή ότι θα φανεί σαν να αποδέχεστε τη συμπεριφορά του. Αυτό που θα καταφέρετε είναι να χτίσετε μια σωστή σχέση επικοινωνίας, η οποία θα το βοηθήσει να παρουσιάσει λιγότερες κρίσεις στο μέλλον.

Αν, τη στιγμή που σας χρειάζεται, βιαστείτε να το τιμωρήσετε για τη συμπεριφορά του, δεν θα καταφέρετε κάτι. Θα μπορούσατε να πείτε στο παιδί σας ότι βλέπετε την αναστάτωσή του και ότι καταλαβαίνετε το λόγο που θύμωσε, αλλά ότι πρέπει να ηρεμήσει πρώτα, για να μπορέσετε να συζητήσετε. Με αυτόν τον τρόπο θα νιώσει αποδεκτό από εσάς. Παράλληλα, του δίνετε σήμα ότι αυτός ο τρόπος, με τον οποίο διεκδικεί αυτό που θέλει (οι κρίσεις θυμού), δεν δουλεύει και ότι πρέπει να βρει κάποιον άλλον, πιο αποτελεσματικό.

4. Μην στέλνετε το παιδί σε ένα δωμάτιο για να ηρεμήσει και να αντιμετωπίσει μόνο του αυτό το δυσβάστακτο συναίσθημα. Εκείνη τη στιγμή, του θυμού, όταν είναι αναστατωμένο το παιδί σας, χρειάζεται ακόμα περισσότερο την αγάπη σας και τη στήριξή σας. Αν μείνετε δίπλα του, θα αισθανθεί λιγότερο μόνο και αβοήθητο. Ακουμπήστε το στην πλάτη, αν σας το επιτρέψει, για να σας νιώσει κοντά του. Αν σας διώχνει μακριά, κάντε λίγο πίσω, μείνετε όμως στο ίδιο δωμάτιο, λέγοντάς του πως δεν θέλετε να το αφήσετε μόνο του, όταν νιώθει έτσι.

5. Προτείνετε στο παιδί σας τρόπους για να ελέγξει τις κρίσεις θυμού του εκείνη τη στιγμή. Θα μπορούσε, για παράδειγμα, να χτυπήσει για λίγο κάποιο μαξιλάρι (μπορείτε να το ονομάσετε «το μαξιλάρι του θυμού») ή να ζωγραφίσει σε χαρτί αυτό που το θυμώνει. Προτείνετέ του να χαλαρώσει και να πάρει τρεις αργές και βαθιές αναπνοές ή να πάρει μια βαθιά ανάσα και να μετρήσει μέχρι το 10. Αν συγκεντρωθεί στο μέτρημα, θα φύγει ένα μέρος από την έντασή του.

Όταν το παιδί σας είναι σε ήρεμη κατάσταση, θα μπορούσατε να κάνετε μια συμφωνία μαζί του: να διαλέξετε μαζί μια λίστα με υγιείς τρόπους διαχείρισης θυμού και να τη χρησιμοποιείτε, όταν την έχει ανάγκη.

6. Βοηθήστε το παιδί να μάθει να αναγνωρίζει τα συναισθήματά του, για να μπορέσει να καλλιεργήσει τη συναισθηματική του νοημοσύνη. Μάθετε στο παιδί σας να μην τα φοβάται, οποιαδήποτε και αν είναι αυτά. Όταν καταπιέζουμε τα δυνατά συναισθήματά μας, βλάπτουμε τον εαυτό μας, ενώ, όταν τα αναγνωρίζουμε και τα αποδεχόμαστε, αναπτύσσουμε τη συναισθηματική μας νοημοσύνη και κάνουμε καλό στην ψυχική μας υγεία. Δεν χρειάζεται, λοιπόν, να βιαστούμε να ηρεμήσουμε το παιδί το συντομότερο δυνατόν.

Πρέπει, πρώτα απ΄όλα, να το μάθουμε να αναγνωρίσει και να δεχτεί το συναίσθημά του. Εξηγήστε του, λοιπόν, ότι ο θυμός είναι ένα συναίσθημα που δεν είναι ούτε καλό, ούτε κακό. Παίζει, όμως, μεγάλο ρόλο ο τρόπος με τον οποίο θα τον εκφράσει. Εκεί θα θέσετε τα όρια του παιδιού (απαγόρευση άσκησης βίας) και θα του προτείνετε να διαλέξει άλλους τρόπους εκτόνωσης του θυμού (ζωγραφική, μουσική, χορός, βόλτα).

Αν αισθάνεστε ότι έχετε ανάγκη από κάποια βοήθεια, για να στηρίξετε το παιδί σας και να το μάθετε να διαχειρίζεται καλύτερα τις κρίσεις θυμού του, αναζητήστε έμπειρους ψυχολόγους και παιδοψυχολόγους, οι οποίοι θα προσφέρουν υπηρεσίες συμβουλευτικής σε εσάς και ψυχολογικής υποστήριξης στο παιδί σας.

Πηγή: Χρυσός Οδηγός (xo.gr)

Συντάκτης κειμένου: Λαμπρινή Γρίβα

H Λαμπρινή είναι Copywriter στο xo.gr. Σπούδασε Φιλολογία, γιατί πάντα της άρεσε να ασχολείται με τις λέξεις και να ξεκλειδώνει τα κείμενα. Εργάζεται στο Χρυσό Οδηγό από το 2002.